مریم ادیب تشریح کرد
باید و نبایدهای حضور نوجوانان در اعتکاف
یک کارشناس تربیتی با ارائه پیشنهاد‌هایی برای غنی‌تر کردن مراسم اعتکاف برای نوجوانان گفت: نوجوانان از چند روز قبل‌تر از آغاز مراسم اعتکاف، نکته‌هایی را برای آشنایی با حضرت علی(ع) مطالعه کنند و برای هر نکته یک مثال یاد بگیرند. با نگاه تدبری، تعدادی از سوره‌های قرآن را بخوانند و به زندگی اهل بیت(ع) و روایات آن‌ها توجه کنند، همین مسئله، باعث می‌شود نگاه تدبری را در هر امری داشته باشند.
ماه رجب، ماهی است که بزرگ و محترم شمرده می‌شود. از عبدالله بن عباس نقل است که، چون ماه رجب فرا می‌رسید، مسلمانان اطراف پیامبر(ص) حلقه می‌زدند و پیامبر پس از ثنای خداوند و یادی از پیامبران پیش از خود می‌فرمود: «ای مسلمانان! ماه بزرگ و با برکتی بر شما سایه افکنده است و آن ماه اَصَبّ است که رحمت الهی بر کسی که او را پرستش می‌کند فرو می‌ریزد، مگر مشرک یا کسی که بدعتی را در اسلام اظهار و ایجاد کرده است. به راستی که در ماه رجب شبی است که هر کس در آن بیدار باشد و نماز گزارد خداوند جسدش را بر آتش حرام می‌کند و هزار مَلِک با او مصافحه می‌کنند و هزار ملک تا همانند آن روز برای او استغفار می‌کنند. سپس فرمود: هر کس روزی از ماه رجب را روزه بگیرد، از ترس روز قیامت در امان است و از آتش جهنم نجات می‌یابد».در این ماه، خوان نعمت و موهبت الهی آماده است تا درون قلب‌های کسانی را که با دستان خالی به استقبال او می‌روند، سرشار از نور خدایی کند. اعتکاف، زمانی است که از زندگی دنیوی خلاصی می‌یابی و فرصتی به دست می‌آوری برای اندیشه درباره خود و خدای خود. از دیگران بریدن و تمرین بندگی، روزنه‌ای برای ورود به عالم بالا و مقدمه‌ای است برای ترک گناه.
اعتکاف در شرع، التزام به توقف و درنگ در مسجد به قصد قربت است و تعریف جامع آن اقامت کردن برای حداقل ۳ روز در مسجد به قصد عبادت با مراعات شرایط لازم است. فلسفه اعتکاف و اینکه برای چه کسانی و یا کدام سنین مناسب است و سوالاتی از این دست را در گفت‌وگو با مریم ادیب، پژوهشگر قرآنی و کارشناس ارشد علوم تربیتی جویا شده‌ایم.
مریم ادیب در گفت‌وگو با ایکنا درباره اعتکاف و اهمیت آن گفت: اعتکاف حالت خاصی از فعال‌سازی نجوای درونی با خداوند است و این مراسم معنوی با سخنرانی و مباحث دیگر منافات دارد و باید خلوتی میان فرد و خداوند وجود داشته باشد. البته مناسب است که دعای تک مضراب بعد از نماز خوانده شود، اما بیشترین تمرکز باید بر رابطه فرد با خداوند باشد.
وی با بیان اینکه اعتکاف محل خلوت در یک جلوت است، افزود: معتکف، در مسجد خلوت می‌کند، به همین دلیل برای اینکه فرد تمرکز و تفکر داشته باشد، تشکیل گعده‌های تفکری ممکن است مناسب باشد، اما نباید خلوت را به هم بزند. بعضی‌ها می‌گویند در این گعده‌ها مباحث ازدواج و ... مطرح شود، در حالی که نباید این طور باشد که تا جوان را پیدا کردیم، بخواهیم همه مطالب و مباحث را به او انتقال دهیم، هر بحث و مبحثی مکان و زمان خاص خود را می‌طلبد.
ادیب ادامه داد: اعتکاف باید موقعی باشد که فرد بتواند یک خلوت سه روزه داشته باشد، بدون اینکه کسی با او حرف بزند. اصل اعتکاف برای سنین ۱۸ سال به بالاست؛ چراکه تا قبل از آن افراد درک درستی از اعتکاف ندارند. مثلاً وقتی اعتکاف نوجوانان برگزار می‌شود، نمی‌توانند چندان حظ معنوی از این مراسم ببرند.
این پژوهشگر با بیان اینکه برخی به دلیل ارتباط بیشتر نوجوانان با مسائل دینی، سعی می‌کنند مراسمی، چون اعتکاف را با این هدف برگزار کنند، بیان کرد: انواع ارتباط‌گیری با نوجوانان را با برنامه‌های مختلف مانند روزی در مسجد، شبی در مسجد، ناهاری در مسجد و ... با برنامه‌های جذاب و متنوع نظیر بازی، مسابقه آموزنده فکری، فن بیان و سخنوری، مباحث احکامی، دینی و ... می‌توان برگزار کرد تا ارتباط بیشتری با مسجد داشته باشند، اما اعتکاف برای آدم‌های خارج از ماجرا‌های دینداری نیست. کسی باید در اعتکاف حضور یابد و این حضور برایش مفید است که مراحلی از اتصال با مسجد، دین، نماز و ... را طی کرده باشد و در اعتکاف با انس بیشتری به عبادت و خلوت بپردازد؛ بنابراین به جای جذب نوجوانان به دین از طریق حضور در مراسم اعتکاف، دورهمی‌های جذاب در مساجد برای آن‌ها برگزار شود. همچنین مربیان با حضور در مدارس، این نوجوانان را به چنین دورهمی‌هایی دعوت کنند و به عبارتی قشر خاکستری را جذب کنند.
وی اعتکاف را برای سطوح ایمانی بالاتر دانست و گفت: بسیار دیده شده است که وقتی نوجوانان در این مراسم حضور می‌یابند، با گفتن، خندیدن و شلوغ کردن و ... باعث می‌شوند، همه از دست آن‌ها شاکی شوند و نه تنها خودشان بهره‌ای از اعتکاف نبرند، بلکه مانع از بهره معنوی دیگران شوند و همین مسئله نه تنها آن‌ها را جذب نخواهد کرد، بلکه دلزده خواهند شد؛ بنابراین اعتکاف برای گروه سنی نوجوان نیست، چراکه ذات سنی آن‌ها شور، هیجان، بگو و بخند، گفت‌وگو و ... است و از شاخصه‌های اعتکاف خلوت، سکوت، عبادت و توجهات فردی است که فرد باید مدتی از جامعه فاصله بگیرد تا به تفکرات و عبادات فردی دست یابد.
این کارشناس تربیتی توصیه کرد: اگر اعتکاف ویژه نوجوانان برگزار می‌شود، باید با گزینش همراه باشد و این افراد با مطالعه و شناخت قبلی وارد این مراسم شوند، که برای سنین ۱۵ - ۱۶ سال به بالا مناسب‌تر خواهد بود، وگرنه برای بچه‌های کوچکتر مناسب نیست.
وی ادامه داد: اعتکاف برای نوجوانان نیازمند برنامه‌ریزی‌های جدی‌تری است و باید نیاز‌های آن‌ها در این مراسم مورد توجه باشد، اولاً لازم است، معتکفین نوجوان قبل از آغاز مراسم، انتخاب شوند و با شرکت در آزمون، اثبات کنند که برای یادگرفتن آمده‌اند و باید یکسری قوانین را رعایت کنند تا به جایگاهی که می‌خواهند برسند. در این راستا هم نیاز است، کلاس‌های آموزشی برای آن‌ها برگزار شود تا بتوانند انس بیشتری با مباحث دینی داشته باشند و پس از پایان مراسم نیز این نوجوانان رها نشوند، بلکه همین نوجوانان می‌توانند دوستان دیگری را جذب کنند و یک پایگاه جدید برای خود داشته باشند.
این پژوهشگر تصریح کرد: در غیر این صورت، فضای اعتکاف، تبدیل به فضای شیطنت و بازیگوشی خواهد شد و همان موقعی که برنامه شروع می‌شود، آن‌ها می‌خواهند بخوابند و یا به بازی با موبایل و خاطره‌گویی و ... بپردازند.
وی در ادامه بیان کرد: اگر نوجوانان را به یک اردو هم بخواهیم ببریم، باید این اردو پر از برنامه باشد و آن‌ها بدانند که در این اردو باید مطالعه و تلاش کنند و کاری ارائه دهند، مباحثی یاد بگیرند و در نهایت خروجی مناسبی داشته باشند تا با خاطره‌ای خوب، اردو را ترک کنند. اردو‌هایی از این دست می‌تواند در ساخت شخصیت، هویت و فضای فکری آن‌ها اثرگذار باشد.
ادیب همچنین با ارائه پیشنهاد‌هایی برای غنی‌تر کردن مراسم اعتکاف برای نوجوانان گفت: نوجوانان از چند روز قبل‌تر از آغاز مراسم اعتکاف، نکته‌هایی را برای آشنایی با حضرت علی(ع) مطالعه کنند و برای هر نکته یک مثال یاد بگیرند. با نگاه تدبری، تعدادی از سوره‌های قرآن را بخوانند و به زندگی اهل بیت(ع) و روایات آن‌ها توجه کنند، همین مسئله، باعث می‌شود نگاه تدبری را در هر امری داشته باشند. همچنین نوجوان‌ها ماژیک‌ها و خودکار‌های رنگی به همراه داشته باشند و نکته‌هایی که از کتاب‌ها و مراسمی که می‌آموزند، برای خود یادداشت کنند و در پایان سه روز بررسی کنند که چه نکاتی را یاد گرفته‌اند.
وی همچنین تعدادی کتاب برای مطالعه برای نوجوانان معرفی کرد و گفت: کتاب‌هایی چون «فهم قرآن ناس و فلق»، «رهبر نوجوان»، «نمازم را ببین»، «بچه‌های خوشبخت»، «پله پله زندگی»، «اصول و مهارت‌های حسن گزینی» و «نکته‌هایی برای فکر کردن» از جمله آثار مناسب برای مطالعه درباره اعتکاف است.
انتهای پیام 
