ماه رجب «شهر الله» مقدماتی است + صوت

به گزارش ایکنا، جلسه تفسیر قرآن حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی خراسانی؛ استاد حوزه علمیه، صبح امروز با محوریت آیات سوره نساء در حوزه علمیه قم برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا؛ ای کسانی که به شما کتاب آسمانی داده شد، به قرآنی که فرستادیم که مصدّق تورات و انجیل شماست ایمان آورید پیش از آنکه بر چهره‌هایی (از اثر ضلالت) خط خذلان کشیم و آنها را واژگون کنیم یا مانند اصحاب سَبت بر آنها لعنت و عذاب فرستیم، و (بترسید که) قضای خدا واقع‌شدنی است.»

در آیه شریفه 47 که خطاب به اهل کتاب است بیان شده قرآن است که عهدین را نگه داشته است و تصحیح‌کننده آن است. از این آیه مطلب دیگری استفاده می‌شود و آن اینکه حق‌ستیزی و با حق درافتادن چهره‌ها را تغییر می‌دهد. یکی از استفاده‌هایی که از آیه شریفه می‌شود این است که انسان باید در مسیر حق حرکت کند و اگر از مسیر حق منحرف شود چهره‌اش دچار تغییر می‌شود.

اصحاب سبت چه کسانی بودند؟

بعد می‌فرماید که این افراد دچار همان لعنتی می‌شوند که اصحاب سبت دچار آن شدند. اصحاب سبت چه کسانی بودند؟ کسانی که روز شنبه که شکار و صید تعطیل بود حصار کشیدند و روزهای بعد صیدشان را انجام دادند. روز شنبه را هم از این جهت روز تعطیل می‌دانستند که پس از شش روز آفرینش توسط خداوند، روز سبت روز پایان آفرینش بود.

آیه بعد می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا؛ محققاً خدا گناه شرک را نخواهد بخشید و سوای شرک را برای هر که خواهد می‌بخشد، و هر کس که شرک به خدا آورد به دروغی که بافته گناهی بزرگ مرتکب شده است.» نکته‌ای که از این آیه استفاده می‌شود این است که خدا مادون شرک را می‌بخشد البته این مشیت الهی فرع مشیت انسانی است، یعنی بخشش خداوند سبب لازم دارد و سبب بخشش خداوند، توبه انسان است. توبه پاک‌کننده اشتبهات انسان و جبران‌کننده آنها است.

آیه بعدی می‌فرماید: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا؛ نمی‌بینی آنان را که دعوی پاکدلی کنند؟ خداست که هر که را خواهد از رذائل پاک و منزّه دارد، و به قدر فتیلی (رشته خرما) به کسی ستم نشود.» اگر رؤیت با «الی» متعدی شود به معنای نگاه با تامل است که از آن با «نظر» تعبیر می‌کنیم.

نکته‌ای که از آیه معلوم می‌شود این است که تزکیه از آن باری تعالی است و تزکیه در حالات انسان این است انسان به خودش نگاه کند و مراقب باشد پایش را از گلیم خودش درازتر نکند. وقتی چنین باشد باعث رشد معنوی انسان است ولی اگر انسان خودستایی کند موجب توقف در کمالات انسان است. به همین جهت خودستایی مطلوب نیست. «فتیل» موی‌رگی است که در دانه خرما وجود دارد. این دلیل بر این است خداوند کمترین ظلمی به بندگان انجام نمی‌دهد.

رجزخوانی؛ تنها خودستایی ممدوح

به مناسبت ماه رجب این توصیه را داشته باشیم اگر انسان به خود بپردازد جلوی خیلی از کفران‌ها و شرک‌ها را می‌گیرد همانطور که اگر به مدح و ستایش خود بپردازد یک تن‌پروری و شخص‌پروری پیدا می‌کند که آدم و عالم نمی‌تواند در برابرش مقاومت داشته باشد لذا به ما توصیه شده است که به خودستایی نرسید. تنها خودستایی که مطلوب است این است انسان در مقابل دشمن که قرار می‌گیرد خودستایی کند همانطور که اولیای الهی مثل شهدای کربلا در روز عاشورا رجزخوانی می‌کردند و خودستایی می‌کردند. گاهی اوقات انسان خودستایی دارد ولی نتیجه خودستایی، حق‌ستایی است مثل خطبه البیان امیرالمومنین که حضرت می‌فرمایند من آیت الله العظمی هستم و باز تعابیر دیگری درباره خودشان بیان می‌فرمایند. اینها خودستایی نیست بلکه حق‌ستایی است. از باب اینکه حق در چنین شخصی جلوه کرده است حضرت اینگونه بیان می‌کند.

آیه 51 می‌فرماید: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا؛ ندیدی آنان که بهره‌ای از کتاب آسمانی داشتند (یعنی جهودان) چگونه به (بتان) جِبت و طاغوت می‌گروند و درباره کافران مشرک می‌گویند که راه آنان به صواب نزدیکتر از طریقه اهل ایمان است؟!» در زبان عربی به مسائل فرومایه و بی‌ارزش «جبت» گفته می‌شود. «طاغوت» هم کسانی هستند که اهل سرکشی هستند. جبت و طاغوت در مقابل ایمان و اعتقاد است. از این آیات استفاده می‌کنیم یهودیان پست‌گرا و ضلالت‌گرا در مقام هدایت هستند و انسان دو راه بیشتر ندارند راه هدایت و راه ضلالت و انبیا برای تبیین راه هدایت آمدند.

ماه رجب شهر الله اعظم است. ما دو شهرالله داریم؛ یکی ماه رجب که شهر الله مقدماتی است و ماه رمضان که شهر الله اکبر است. جالب است هر دو منتسب به قرآن هستند. ماه رجب آغاز بعثت است و ماه رمضان تداوم بعثت و نزول نشانه‌های بعثت که آیات الهی باشد.