آنچه که مؤلف کتب و آموزگار در مهارت‌آموزی روخوانی قرآن باید رعایت کنند + صوت
در برنامه افق رادیو قرآن آخرین تغییرات کتب آموزش رسمی مدارس و نکاتی که باید مؤلفان و نیز آموزگاران در انتقال مهارت روخوانی قرآن رعایت کنند در گفت‌وگو با دو کارشناس مطرح شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، برنامه زنده افق رادیو قرآن، امروز، 18 شهریورماه با موضوع «آغاز سال تحصیلی جدید و تغییرات کتب درسی قرآن و عربی و مسئله آموزش قرآن در مدارس» با حضور رضا نباتی، از مؤلفان کتاب‌های درسی قرآن وزارت آموزش و پرورش و میهمان تلفنی صالح اطهری‌فرد از فرهنگیان بازنشسته و قاری و داور بین‌المللی و جواد نصیری، مجری‌کارشناس برنامه به روی آنتن رفت.
رضا نباتی درباره آخرین تغییرات کتاب درسی قرآن گفت: در پایه اول ابتدایی، دو زنگ قرآن و در پایه‌های دوم تا ششم سه زنگ در هفته برنامه‌ریزی شده است و دانش‌آموزان در پایه‌های بالاتر یک زنگ قرآن در هفته خواهند داشت.
مهمترین موضوع در امر آموزش قرآن، بخش تثبیت یادگیری است
کارشناس برنامه درسی قرآن دفتر تألیف کتب درسی با تأکید بر اینکه مهمترین موضوع در امر آموزش قرآن، بخش تثبیت یادگیری است، افزود: اگر امروز مورد سؤال قرار می‌گیریم که چرا فارغ‌التحصیلان مدارس فاقد مهارت خواندن قرآن هستند؟ این مشکل به دلیل اشکال در تثبیت یادگیری روخوانی قرآن است، چراکه آموزگاران باید به استماع و تکرار آیات بپردازند ولی غفلت دارند.
نباتی با اشاره به اینکه از آموزگاران می‌خواهم که برای تکرار و تمرین مطالب یادگیری شده توسط دانش‌آموزان زمان لازم را بگذارند، ادامه داد: آموزگاران به بهره‌مندی از رمزینه‌ها و کدهای QR توجه داشته باشند. در مقطع ابتدایی عمده رمزینه‌ها به صورت تکرار است و آموزگاران در کلاس‌های آموزش قرآن و والدین در منزل حتما از این بسته‌های یادگیری به راحتی استفاده کنند. به دلیل پیشرفت تکنولوژی و وجود گوشی‌های هوشمند و همراه داشتن بلندگوی سیار، می‌توان از این رمزینه‌ها در فرایند یادگیری دانش‌آموزان استفاده کرد.
استفاده از رمزینه‌ها برای بهره‌وری بهتر کلاس‌های آموزش قرآن
وی ادامه داد: این رمزینه‌ها متشکل از فایل‌های صوتی، تصویری و داستان‌های مختلف است که طی کارهای کارشناسی جمع‌آوری، تولید و بارگذاری شده است.
این کارشناس برنامه درسی قرآن دفتر تألیف کتب درسی، درباره اصطلاحات انجام شده در برخی از کتب آموزش قرآن افزود: بر روی کتاب‌های آموزش قرآن پایه‌های هفتم تا نهم، امسال برای نخستین بار، اصلاحات کلی انجام شده است. امسال صفحه‌ای در ابتدای هر درس در بردارنده نکات تدبری با محوریت هر درس، قرار داده شده است و حرکتمان در کتاب آموزش قرآن از سیرت به صورت بوده است، یعنی دانش‌آموزان در ابتدا با مفهوم آن قطعه از مصحف شریف ارتباط برقرار و بر آن تدبر کنند و سپس به سراغ قطعه و درک معنا بروند.
نباتی در پاسخ به این سؤال که چرا اجرای آزمایشی بر روی کتاب‌های آموزش قرآن درج شده است، افزود: آموزگاران و معلمان نقش اصلی در اصلاح کتاب‌های درسی دارند و این امر به این دلیل است تا معلمان ما را از نقطه نظرات و پیشنهادات خود مطلع کنند تا بتوانند گام مثمرثمر در اصلاح کتاب در سال‌های آینده داشته باشند. هر چند در نظر داریم تا در سال آینده بخشی از حجم آیات کتاب درسی قرآن کاهش پیدا کند و نگاه مفهومی‌تر به آیات داشته باشیم.
در بخش دیگر این برنامه، میهمان تلفنی صالح اطهری‌فرد از فرهنگیان بازنشسته و قاریان و داوران بین‌المللی درباره ضرورت آموزش قرآن در مدارس و مسائل و موانع آموزش قرآن در مدارس گفت: بازنگری‌هایی در کتاب آموزش قرآن در حال انجام است و امیدوارم این بازنگری‌ها کارشناسی شده باشد تا در مسیر بهبود قدم برداریم. قطعا عزیزان باتجربه‌ای که این کار را انجام می‌دهند با کمک گرفتن از دوستان کارشناس امر و هم معلمان این درس است تا شاهد روند رو به بهبود باشیم.
طلایی‌ترین دوران برای آموزش قرآن همان مقطع متوسطه اول است
وی ادامه داد: پرچالش‌ترین درس در مدرسه در این روزگار، درس آموزش قرآن و سپس درس معارف است. من به عنوان دبیر قرآن بعضا شاهد بودم که در کلاس مطالبی بیان می‌شود و از مفاهیم آیات قرآن گفته می‌شود که با مسائل روز و مبتلابه جامعه همخوانی ندارد و سؤالات زیادی را برای دانش‌آموزان به همراه خواهد داشت که بعضا با چالش‌هایی روبه‌رو خواهیم بود که بعضا به مذاق اولیای دانش‌آموزان نیز خوش نمی‌آید و به بیرون کلاس نیز کشیده می‌شود.
اطهری‌فرد با اشاره به اینکه معتقدم طلایی‌ترین دوران برای آموزش قرآن همان مقطع متوسطه اول است، بیان کرد: در دوره اول متوسطه درس قرآن مستقل است و با درس آموزش معارف تداخل ندارد و حال آنکه در دوره متوسطه دوم، بخش اعظمی از سهم قرآن به درس معارف داده می‌شود و از خوانش آیات غفلت می‌شود. در دوره متوسطه اول دانش‌آموزان نسبت به مقطع ابتدایی به سطحی از درک رسیده‌اند که باید در دوره ابتدایی بر روی علاقه‌شان نسبت به قرآن کار شود در حالی که شاهد خلاف آن هستیم.
این قاری بین‌المللی قرآن با ابراز گلایه از اینکه چرا آموزش قرآن در مقطع ابتدایی به آموزگاران پایه سپرده شده است و حال آن که برخی از آنها در خوانش آیات معروف قرآن با مشکل روبرو هستند، اظهار کرد: حال که این اجبار برعهده آموزگاران پایه گذاشته شده است باید آموزش و پرورش برای آموزگاران پایه دوره‌های خاصی را برگزار کند تا نسبت به خوانش آیات با مشکل روبرو نباشند.
وی افزود: از سوی دیگر معتقدم دانش‌آموزان ابتدایی از همان اول علاقه‌اش از قرآن برداشته می‌شود، چرا که به دلیل عدم آگاهی کامل آموزگار در زمینه نحوه آموزش قرآن و اینکه در چه زمینه‌ای، چگونه کار کند؟ نمرات خوب و عالی به دانش‌آموزان داده می‌شود و همین نمرات بی حد و حساب دادن دانش‌آموزان، انگیزه‌ای برای فراگیری آنها نمی‌گذارد به طوری که وارد دوره متوسطه اول می‌شوند، انتظار ندارد که مطالبی را باید در زمینه آموزش قرآن فراگیرند.
این قاری بین‌المللی با ابراز گلایه از اینکه در قسمت خوانش آیات، هر ساله با تغییراتی روبه رو هستیم، اظهار کرد: برخی از این تغییرات مناسبت و برخی چالش است چنانکه شاهد حذف سکون، الف مقصوره و افزودن علامت ~ بر ا به کتاب آموزش قرآن هستیم که معلم در همان وقت کم آموزش قرآن باید زمانی را برای اصلاح این موارد اختصاص دهد.
وی تأکید کرد: حال آنکه باید آموزش و نگارش و خوانش کتاب درسی قرآن به گونه‌ای با استانداردها همراه باشد که دانش‌آموز بتواند از سایر مصاحف شریف نیز به درستی بخواند و حال آنکه با این علایم کسر و اضافه شده در کتب درسی، استانداردها بهم می‌خورد و الگوهای ذهنی دانش‌آموزان نیز به تبعیت آن بهم می‌خورد.
طرح اتقان که از سوی دستگاه‌های امر به استحاله رفت
اطهری‌فرد درباره با آموزش مفاهیم در کتاب درسی قرآن نیز تصریح کرد: در معنا کردن برخی از کلمات دقت‌های لازم نشده و است و بعضا شاهد تداخل هستیم. در معنای دو کلمه «اطیعوا» و «اتبعوا» تبعیت کردن و پیروی کردن لحاظ شده است و حال آن که بهتر بود در کلمه «اطیعوا» فرمانبرداری کردن، لحاظ شود. همچنین خطچین‌های که برای بخش انس با قرآن در خانه برای دانش‌آموزان لحاظ شده است، فضای کافی در نظر گرفته نشده است، با توجه به اینکه دانش‌آموزان بعضا درشت خط و یا بدخط هستند نیازمند این است که فضای آموزشی بیشتری قرار داده شود.
در ادامه این برنامه رادیویی، رضا نباتی ضمن تشکر و قدردانی از موارد مطرح شده از سوی این معلم قرآن و قاری بین‌المللی گفت: عملا در مقطع ابتدایی در اختیار قرار دادن معلم قرآن برای هر مدرسه فراهم نیست. پیش‌بینی شده است در سال تحصیلی جدید حدود 430 هزار کلاس درس ابتدایی و 17 میلیون دانش‌آموز داریم که این امکان برای آموزش و پرورش مهیا نیست که این تعداد معلم قرآن داشته باشد و به مدارس اختصاص دهد. ضمن اینکه در دوره‌ای طرح اتقان قرار بود با هدف آموزش معلمان ابتدایی طی دو دوره 36ساعته انجام شود که پس از اجرای مقطعی کوتاه به صورت آزمایشی در پنج استان پایلوت طرح از سوی برخی از دست‌اندرکاران به استحاله رفت و آنچنان که انتظار داشتیم شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون آموزش عمومی قرآن نیز پای کار نایستادند و امیدواریم در آینده نزدیک این طرح دنبال شود.
حذف علائم با هماهنگی مرکز طبع و نشر انجام می‌شود
وی ضمن درخواست از آموزگاران که بهره‌مندی از رمزینه‌های کتاب آموزش قرآن به خوانش آیات، کمک‌کننده است، افزود: در زمینه حذف برخی از علایم باید بگوییم این امر با هماهنگی سازمان طبع و نشر جمهوری اسلامی ایران و در راستای ساده‌سازی آیات انجام می‌شود. موظف هستیم که خوانش آیات را به دانش‌آموزان یاد دهیم و نه عثمان‌خوانی قرآن را و این امر در کتاب‌های آموزش قرآن با کسب اجازه و نظارت مرکز طبع و نشر و طی جلسات متعدد سازمان با مرکز طبع و نشر انجام می‌شود.
نباتی با اشاره به اینکه در بحث ترجمه نیز آشنایی اجمالی دانش‌آموزان با معنا مورد نظر است و به دنبال جزئیات و ملاحظات نبودیم، ادامه داد: آموزگاران در امر تدریس قرآن، مقدمه کتاب را به خوبی بخوانند، در آنجا توضیحاتی داده شده است که مهم است. در شورای آموزگاران جلسه‌ای را معلمان هم‌پایه به خوانش مقدمه کتاب‌های آموزش قرآن و سایر کتاب‌ها اختصاص دهند. همچنین در این مقدمه به نقش الگویی و تشویقی خانواده‌ها تصریح شده است.
وی در پایان بر رصد دائمی رمزینه‌ها و فعال بودن آنها تا پایه ششم تأکید کرد و گفت: در صورت بروز و رؤیت اختلال، آموزگاران می‌توانند این موضوع را با سازمان پژوهش مطرح کنند.
یادآور می‌شود، برنامه افق كاری از گروه اطلاع‌رسانی رادیو قرآن است که با هدف پیگیری مطالبات رهبری از جامعه قرآنی، بررسی و آسیب‌شناسی فعالیت‌های قرآنی كشور، ارائه گزارش از برنامه‌های مختلف قرآنی در سطح كشور و گفت‌وگو با مسئولان قرآنی، روزهای شنبه حوالی ساعت ۱۴:۲۵ از شبكه رادیویی قرآن موج FM رديف ۱۰۰ مگاهرتز بر روی آنتن می‌رود.
صوت برنامه افق رادیو قرآن به تاریخ 19 شهریور 1402
انتهای پیام
