پنجم صفر؛ روزی برای پاسداشت مقاومت کودکان کاروان امام حسین(ع)

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ماه محرم و ایام سوگواری سیدالشهدا(ع) و یاران باوفای ایشان، در ادامه سلسله یادداشت‌های خود پیرامون زندگی و حماسه عاشورائیان به پنجم ماه صفر و خطبه امام سجاد(ع) پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

«در جامعه ما مرسوم است که پنجم صفر را به یاد دختر خردسال امام حسین(ع) که در منزلگاه(خرابه) شام از دنیا رفته، تعزیه‌داری می‌کنند. بر اساس منابع تاریخی، کاروان و خاندان امام حسین(ع) را به عنوان اسرا، بعد از توقف کوتاه در کوفه روانه شام کردند. آنان در اول صفر به شهر شام رسیدند، سپس خاندان رسالت را در منزلگاهی نزدیک کاخ ستم یزید سکنی دادند. 

کاروان مصیبت‌دیده امام حسین(ع) در آن مکان سوگوارى می‌کردند یا زندگی سوگوارانه‌ای داشتند. در برخی منابع متأخر آمده است که در پنجم صفر، دختر خردسالی از امام حسين(ع) به نام حضرت رقیه که علاقه شدیدی میان او پدرش وجود داشت، در این شب بی‌قرار از خواب بيدار می‌شود و سراغ پدرش را می‌گیرد و رنج و مصیبتی که بر او و پدرش رفته است را با زبان کودکانه بیان می‌کند و درد فراق خود و پدرش را بازگو می‌کند، سایر کاروان امام حسین(ع) از گفت‌وگوی دردمندانه و شکوه فراق او بی‌تاب شده و جملگی با آن دختر خردسال هم ناله شدند. 

صدای شیون و بی‌قراری آنان در آن شب بلند شده و يزيد از ماجرا مطلع می‌شود و دستور می‌دهد كه سر مطهر امام حسین(ع) را در تشتی برای کودک بی‌قرار ببرند. کودک با دیدن این صحنه بی‌طاقت شده و در پی آن، جان او تسليم حق می‌شود! این مصیبت را به دلدادگان امام حسین(ع) تعزیت و تسلیت می‌گوییم. 

در پایان ذکر نکته‌ای در گرامی داشت پنجم صفر ضروری است؛ صرف نظر از یقینی بودن یا نبودن روایت ارتحال دختر امام حسین(ع) در خرابه شام یا جزئیات آن، شایسته است ارادتمندان و دلدادگان اباعبدالله‌الحسین(ع)، روزی از ماه صفر را به پاس مقاومت، استقامت و تحمل مصائب و رنج‌های مختلف کاروان مصیبت دیده امام حسین(ع) به خصوص کودکان این کاروان که سفر طولانی مکه تا کربلا؛ کربلا تا کوفه و کوفه تا شام را با شرایط سخت طی کردند، تکریم کنند و به سبب مصائبی که بر آنان به خصوص کودکانشان رفته، تعزیه‌داری کنند، چنانکه نامگذاری ایام در جوامع امروز امری معقول و مرسوم است. این روز، می‌تواند، پنجم صفر باشد!

با ذکر این مقدمه به شرح خطبه حضرت علی بن الحسین(ع) در شام می‌پردازیم، امام چهارم، پس از حمد الهی خطبه خود را آغاز کرد.

تأمل در متن خطبه و بافت اجتماعی و فرهنگی شهر شام نشان می‌دهد، مهم‌ترین هدف امام سجاد(ع) در خطبه، معرفی اسلام حقیقی و نماینده آن به اهل شام است تا آنچه که حاکم اهل شام و زمامداران او از اسلام و امام حسین(ع) و خاندان بزرگوارش برای مردم به خصوص مردم شام روایت کردند، خنثی شود. با نگاه به متن خطبه می‌توان این خطبه را به این اعتبار به دو بخش معرفی اجمالی و تفصیلی تقسیم کرد. 

حضرت زین‌العابدین(ع) در هر دو بخش خطبه ابتدا مردم را مخاطب قرار می‌دهد، سپس خود را معرفی می‌کند. در بخش معرفی اجمالی، حضرت پس از آنکه همه مردم را مخاطب قرار می‌دهد، با دو ویژگی(عطا/ اهداء و فضلیت/ برتری) موقعیت ممتاز و متمایز خاندان رسالت را برای دیگران یاد‌آوری می‌کند.

در گفتار بعد به توضیح و بیان برخی نکات از این قسمت از خطبه می‌پردازیم».