سومین روز عاشورا همراه با اجرای آیین «طایفه بنی‌اسد» در همدان
یک نویسنده و پژوهشگر با بررسی آیین‌های سنتی و مذهبی همدان در ایام محرم گفت: آیین طایفه بنی‌اسد یکی از آیین‌های استان همدان است که در روز سوم عاشورا برگزار می‌شود؛ این آیین که یادآور یک پویش قدیمی و تلنگری برای همه تاریخ بشریت است که گاهی دیر رسیدن‌ها موجب تأسف همیشگی انسان خواهد شد.
محسن صیفی‌کار، نویسنده و پژوهشگر همدانی در گفت‌وگو با ایکنا از همدان با اشاره به آیین‌های سنتی همدان در ایام محرم اظهار کرد: آیین‌ها نشانه و نمادهایی هستند و به مفهوم آن نیست که دقیقا منطبق بر واقعیت بوده و از خود جریان کربلا نشئت گرفته است بلکه آیین‌ها را باید تحلیل کرد، چراکه گاهی دچار انحراف می‌شوند.
وی با تأکید بر اینکه آیین‌های عزاداری نوعی بیعت با امام حسین(ع) است، افزود: این آیین‌ها در راستای احیا کردن نام و یاد امام بوده و در حقیقت انتخاباتی است که ما مسلمانان در آن نشان می‌دهیم هر سال با امام تجدید بیعت می‌کنیم. آیین «تشت‌گذاری» یکی از سنت‌های منطقه رزن و درجزین است؛ این آیین قدمت زیادی دارد و نوع مراسمی که برگزار می‌شود نیاز به تحلیل تاریخی و اجتماعی دارد، البته این آیین در استان اردبیل نیز مرسوم است.
این نویسنده همدانی اضافه کرد: مردم این منطقه در روز عاشورا تشتی از جنس مس یا هر فلز دیگری در دسته عزاداری قرار می‌دهند، آب این تشت آبی معطر با گلاب و زعفران است. پیرغلامان مجموعه آن را متبرک می‌کنند و در بین مردم می‌چرخانند. در تفسیر این آیین باید گفت آب در جریان عاشورا نقش مهم و برجسته‌ای داشته و با دیدن آن انسان به یاد تشنگی حضرت اباعبدالله(ع) و یارانش می‌افتد، علاوه بر این سقا بودن حضرت ابوالفضل(ع) را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
صیفی‌کار گفت: آیین تشت‌گذاری به مفهوم دیگری نیز اشاره می‌کند، وقتی سر امام حسین(ع) را به شام می‌آورند برای نشان دادن اوج پیروزی سر مبارک حضرت را داخل تشتی می‌گذارند و یزید با نی خیزران که یک نی سخت و بند بند است شروع به کوبیدن بر لب و دندان حضرت می‌کند تا پیروزی خود را به رخ دیگران بکشد. همچنین این آیین به بیعت عمومی و گسترده واقعه غدیر نیز اشاره می‌کند. در این واقعه صد هزار نفر با امام بیعت می‌کنند که سه روز به طول می‌انجامد، مردان حاضر در این واقعه با دست راست حضرت بیعت می‌کنند و زنان نیز تشت آبی می‌گذارند و دست خود را در تشت قرار می‌دهند و حضرت نیز دست خود را در تشت آب قرار می‌دهد تا با زنان نیز بیعت کند. در حقیقت آیین تشت‌گذاری از تشت تاریخی حضرت الهام گرفته شده است. این آیین بسیار حزن‌انگیز و شورانگیز بوده و مردم از آب این تشت برای تبرک و شفای بیماران می‌برند. آیین تشت‌گذاری با الهام از واقعه غدیر نوعی بیعت با امام حسین(ع) است.
این پژوهشگر و نویسنده همدانی به یکی دیگر از آیین‌های عزاداری در استان همدان اشاره کرد و افزود: آیین طایفه بنی‌اسد یکی دیگر از آیین‌های استان است؛ پس از شهادت امام حسین(ع) خاندان او به اسارت می‌روند. طایفه بنی‌اسد با بیل و کلنگ به صحرای کربلا می‌آیند و طبق دستور حضرت سجاد(ع) جنازه‌ها را دفن می‌کنند. این طایفه خود را ملامت می‌کردند که چرا امام را تنها گذاشتند. این تعزیه در قالب تعزیه در امامزاده یحیی و محله کوچه قصابان همدان برگزار می‌شود. در این تعزیه افراد لباس‌های عربی سفید و روسری می‌پوشند، بیل و کلنگ و سبد حصیری به دست می‌گیرند و با حزن و اندوه زیادی حرکت می‌کنند و بر سر خود کاه می‌پاشند که نشانه غم‌باری و خاک‌ساری است.
وی ادامه داد: این مراسم در روز سوم عاشورا در همدان برگزار می‌شود که یادآوری یک پویش قدیمی است و تلنگری است برای همه تاریخ بشریت که گاهی دیر رسیدن‌ها موجب تأسف همیشگی انسان خواهد شد.
تعزیه؛ آیینی با قدمتی بیش از 100 سال در همدان
صیفی‌کار یکی از سنت‌های قدیمی استان همدان را آیین نمایشی تعزیه عنوان کرد و گفت: در این آیین حوادث کربلا به‌صورت نمایشی، رجزخوانی، موافق و مخالف‌خوانی، تعزیه صامت، شترگردانی، کجاوه‌گردانی، ذوالجناح‌گردانی و... در قالب کاروان تعزیه برگزار می‌شود که این آیین قدمتی صد ساله دارد.
وی ادامه داد: در آیین ذوالجناح‌گردانی یک پارچه سفید را آغشته به خون می‌کنند، دو چکمه و یک سواره را از طرفین اسب آویزان می‌کنند. این کاروان عزاداری ۲۵۰ سال قدمت دارد، البته اسنادی در دست نیست که قدمت پیشین آن را ثابت کند اما می‌توان گفت سنت عزاداری هزار ساله است.
این پژوهشگر همدانی گفت: عزاداری پس از وقوع حادثه کربلا هیچ‌گاه متوقف نشده و فقط آشکار و پنهان آن متفاوت بوده است. به‌عنوان نمونه خانم دباغ در دوران انقلاب به‌صورت کاملا مخفیانه روضه برگزار می‌کرد.
وی به یکی دیگر از آیین‌های عزاداری در زمان گذشته در همدان اشاره کرد و افزود: آیین قمه‌زنی یا زخم‌زنی در گذشته در برخی از نقاط کشور از جمله همدان رایج بوده، اما از آن جهت که برای سلامتی مضر و از منظر شرعی کار درستی نیست و بسیاری از فقها آن را تحریم کرده‌اند، این آیین با مرور زمان و ارتقا جایگاه اجتماعی مردم، طرفداران خود را از دست داد. یکی از اتفاقات خوبی که در سال‌های اخیر همزمان با ایام محرم شاهد آن هستیم اجرای طرح «نذر خون» است که جایگزین این آیین شده است.
صیفی‌کار ادامه داد: قمه‌زنی از دوران صفویان مرسوم بوده و به عبارتی تقریبا ۱۵۰ سال قدمت دارد که ردپای انگلیسی‌ها را در این جریان می‌توان دید. اکنون نیز شبکه‌های شیعی در لندن عزاداری قمه‌زنی را بسیار تبلیغ می‌کنند.
وی یکی دیگر از آیین‌های عزاداری را آیین قفل‌زنی دانست و گفت: این حرکت، یک حرکت نمایشی عاشقانه جاهلانه است که هیچ شعور و آگاهی پشت آن وجود نداشته است. باید توجه داشته باشیم که عزاداری حسینی در حد اعتدال باید همراه با شور و شعور باشد، باید مراقب باشیم شور بر شعور حسینی غلبه نکند.
انتهای پیام
