همه برنامه‌های حوزه باید در خدمت تبلیغ باشد/ مدیریت هیئات بر عهده کیست؟
حجت‌الاسلام حسین ملانوری گفت: تبلیغ هدف حوزه است و باید آموزش و پژوهش و تهذیب و حمایت مالی در این راستا باشد. لذا از دید رهبری، همه بخش‌ها و برنامه‌های حوزه باید در خدمت تبلیغ باشد.
اخیراً مقام معظم رهبری در سخنانی به بحث تبلیغ و اولویت آن در حوزه اشاره و تأکید فرمودند که تبلیغ باید اولویت حوزه علمیه باشد. ایشان لزوم مخاطب‌شناسی، استفاده از ابزارهای نوین در تبلیغ و رویکرد فعالانه را یادآوری کردند.
خبرنگار ایکنا با هدف بررسی وضعیت کنونی آموزش و توجه به تبلیغ در حوزه‌های علمیه و چگونگی تحقق فرمایش ایشان، با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ملانوری، معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه، گفت‌وگو کرده است که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛
ایکنا ـ مقام معظم رهبری بر پرهیز از موضع صرفاً دفاعی و توجه به تبلیغ تهاجمی به مبانی فکری جبهه مقابل تأکید فرمودند. این امر چقدر در تبلیغات عمومی و دینی مشاهده می‌شود؟
مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در مورد تبلیغ چندین نکته مهم را به مطرح کردند و واژگان ایشان دقیق و حکیمانه انتخاب شده بود و یکی از این موارد تأکید بر شیوه تهاجمی در مسئله تبلیغ و دوری از انفعال است. اکنون مبلغان مسائل دینی و احکام را بیان می‌کنند و به شبهات جواب می‌دهند و اگر این موارد را به درستی انجام دهیم، صرفاً در پاسخگویی فعال بوده‌ایم و هنوز به معنای مد نظر رهبری نرسیده‌ایم، زیرا دشمن دائماً درصدد تولید شبهه و سؤال و... است و برخی شبهات همچنان در اذهان جوانان باقی می‌ماند. با این رویه همیشه دشمن از ما جلوتر است و تبلیغ منفعلانه است. باید سؤال و شبهه را در کانون فکری دشمن ایجاد کنیم تا آنها در مقام پاسخگویی قرار بگیرند.
درست نیست که گفته شود در این زمینه کاری انجام نشده است ولی رویکردها باید فعالانه شوند. قبلا کتابی را در معاونت تبلیغ حوزه منتشر کردیم که پاسخ به 12 شبهه وهابیت بود و 12 شبهه براساس منابع و مطالب کتب خود آنان پاسخ داده شد و به هر شبهه که جواب دادیم ذیل آن سؤالی را مطرح کردیم و گفتیم که وهابیون به این سؤالات جواب بدهند و این رفتار تهاجمی است. بخش اول تدافعی بود، ولی الان تهاجمی شده است و تا الان که دو سال از انتشار این کتاب می‌گذرد هنوز جواب نداده‌اند. البته از این نوع کارها و سخنرانی‌ها اندک است و تبلیغ تهاجمی در جامعه بسیار کم. امیدواریم بعد از فرمایش رهبری نگاه مبلغان به تبلیغ تغییر یابد.
ایکنا ـ آیا معاونت تبلیغ در این زمینه گام علمی برداشته است؛ یعنی منابعی برای تغییر رویکرد فعال به تبلیغ وجود دارد؟
ما به طور ماهانه مجله مبلغان را منتشر می‌کنیم و توصیه‌مان به نویسندگان این مطالب تألیف آثار با رویکرد فعال و توصیفی و تبیینی است. مجلات دیگر «سفیر امین» ویژه تبلیغ دانش‌آموزان و «خانواده مبلغان» است که مطالب مورد نیاز خانواده مبلغان را فراهم می‌کند. مجله دیگر نیز علمی ـ پژوهشی و درباره تربیت متعالی است و مباحث تربیتی را ارائه می‌دهد.
علاوه بر این، نشریات الکترونیکی «بیان ناب» به صورت روزانه داریم و از طریق کانال ایتا منتشر می‌شود و کانال مدارس امین هم مطالب روزانه مورد نیاز مبلغان دانش‌آموزی را ارائه و به سؤالات دانش‌آموزان پاسخ می‌دهد. البته سازمان تبلیغات و دفتر تبلیغات اسلامی هم مجموعه‌هایی را ارائه می‌دهند؛ از جمله «ره‌توشه» و سپاه هم مجموعه تحلیل‌های سیاسی را به مخاطبان عرضه می‌کند.
ایکنا ـ در حال حاضر در آغاز مجالس عزاداری سخنرانی انجام می‌شود و بعد بخش عمده مجلس به مداحی و سینه‌زنی اختصاص دارد و نسل جوان در بخش دوم بیشتر حضور دارند و معرفت‌افزایی مدنظر را شاهد نیستیم. برای این تغییر رویکرد چه باید کرد؟
متولیان تبلیغ باید پای کار بیایند تا مسائل حل شود؛ یعنی هم هیئت امنای مساجد، هیئت‌ها، مداحان و هم ائمه جماعات باید هماهنگی داشته باشند. هیئت باید جنبه آموزشی داشته باشد؛ یعنی بخشی برای سینه‌زنی باشد و بخشی برای معرفت‌افزایی. در این هیئت‌ها و مساجد اقشار مختلف اعم از باسواد و بی‌سواد و متخصص و جوان و پیر و کودک حضور دارند؛ یک منبر عمومی مطالب متنوعی برای مخاطب دارد. لذا باید طوری باشد که خواص بهره ببرند و عوام بی‌بهره نباشند و داشتن بیان ساده و روان بسیار اهمیت دارد.
شورای مناسبت‌ها برای هر مناسبت تبلیغی تفکر و تدبر کند تا درباره موضوعات و روش‌ها بهتر بحث شود و دستورالعمل تبلیغی معاونت تبلیغ در اختیار همه مبلغان قرار گرفته است. آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، هم بیانیه‌ای را ذیل فرمایش مقام معظم رهبری منتشر و رهنمودهایی را در 10 بند ارائه کردند.
ایکنا ـ در فرمایش مقام معظم رهبری نکته قابل توجهی وجود داشت و آن اولویت دادن به تبلیغ نسبت به همه برنامه‌های حوزوی بود. حوزه در طول تاریخ فقه‌محور بوده است. فکر می‌کنید دلیل تأکید ولی فقیه بر این موضوع چیست؟
ایشان به عنوان حکیم و کسی که تبلیغ و حوزه را می‌شناسد اظهار نظر کرده‌اند. گاهی تبلیغ قسمتی در کنار آموزش و پژوهش و بخش‌های مختلف حوزه است، ولی گاهی ما غایت همه فعالیت‌های حوزه را تبلیغ را می‌دانیم. در این صورت تبلیغ هدف حوزه است و باید آموزش و پژوهش و تهذیب و حمایت مالی در این راستا باشد. لذا از دید رهبری، همه بخش‌ها و برنامه‌های حوزه باید در خدمت تبلیغ باشد. حال آیا درس‌ها یا پژوهش‌ها در راستای تبلیغ و معرفت‌افزایی است؟ مقام معظم رهبری افرادی را همچون علامه مجلسی، شیخ صدوق، علامه طباطبایی و شهید مطهری مثال زدند. علامه طباطبایی کار فلسفی می‌کرد و فلسفه او در خدمت تبلیغ بود. بنابراین اگر نگاه اعم به تبلیغ داشته باشیم، حوزویان اعم از پژوهشگران، استادان و هنرمندان حوزوی مبلغ خواهند بود. بعد از فرمایش ایشان، حوزه اقداماتی انجام داد و شورای معاونان تشکیل و قرار شد که برنامه‌ها و راهبردهایی تعریف و تقدیم رهبری شود.
ایکنا ـ برخی معتقدند کمّیت تبلیغ در جامعه و هزینه‌هایی که برای آن صرف می‌شود کم نیست، ولی هدف مدنظر به خصوص در دو دهه اخیر کمتر محقق شده است و بازدهی آن متناسب با کمیت و هزینه‌ها نیست. نظر شما چیست؟
عوامل مختلفی می‌تواند در تبلیغ مؤثر باشد. کسی که از طرف حوزه برای تبلیغ مأمور شده است باید ظرفیت‌های مهارتی، روشی، معنوی و ارتباطی داشته باشد، ولی اینکه چقدر تحول ایجاد می‌کند به اقدام مبلغان برنمی‌گردد، زیرا به موازات فعالیت‌های تبلیغی، دشمنان دین با سرمایه گزاف و شبانه‌روز مشغول تبلیغ مخرب هستند. در تمام دنیا علیه مکتب اهل بیت(ع) تبلیغ منفی انجام می‌دهند و شبهاتی مطرح می‌شود و خانواده افراد نیز مؤثر است. ضمن اینکه ممکن است برنامه‌هایی از صدا و سیما پخش شود که اثرگذاری مبلغان را افزایش یا کاهش دهد. بنابراین رسانه‌ها، دانشگاه و فعالیت دشمن در تبلیغ روحانیون اثرگذار است. وضع کنونی تبلیغ صرفاً محصول تبلیغ روحانیت نیست و قضاوت در مورد اثرگذاری تبلیغ روحانیت باید با لحاظ همه عوامل دخیل انجام شود.
ایکنا ـ در نگاه عموم مردم، مبلغ روحانی منتسب به حوزه است، ولو اینکه از طرف سازمان تبلیغات، سازمان اوقاف و امور خیریه یا هر نهاد دیگری تبلیغ کند و اگر تبلیغ تأثیر لازم را نداشته باشد، این نگاه منفی متوجه حوزه خواهد بود. آیا معاونت تبلیغ حوزه توانایی لازم را برای دخالت در فرایندهای تبلیغی مثل هیئت‌داری و عزاداری دارد تا بتواند پاسخگو باشد؟
مدیریت هیئت‌ها برعهده سازمان تبلیغات اسلامی است و آنها مداحان را توجیه می‌کنند و به هیئات برنامه می‌دهند و نظارت می‌کنند و حوزه ورود نمی‌کند، زیرا باعث تداخل کار خواهد شد و کار درستی نیست که مجموعه‌های مختلف در کار هیئت دخالت کنند، اما وقتی یک روحانی برای تبلیغ اعزام می‌شود، طبیعتاً بر هیئت و مسجد اثرگذار است و اگر توانمند باشد می‌تواند برخی آسیب‌ها را کاهش دهد و سازمان تبلیغات خواهان این امر است که روحانیون و مبلغان محوریت را برعهده داشته باشند. اگر اشکالات فرمی در عزاداری مشاهده می‌شود با همدلی و همکاری دست‌اندرکاران برطرف می‌شود.
گفت‌وگو از علی فرج‌زاده
انتهای پیام
