شدت عمل اسلام در برابر شایعه‌پراکنی و برهم‌زدن امنیت روانی جامعه

به گزارش ایکنا، رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی مراسم سی‌و‌چهارمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) در تبیین بیانات‌شان به آیات متعددی از قرآن استناد کردند؛ آیات ۱۷ سوره «رعد»، ۶۱ سوره «توبه»، ۷ سوره «محمد(ص)»، ۳۸ و ۴۰ سوره «حج»، ۹ سوره «آل عمران»، ۲۶ سوره «عنکبوت»، ۴۶ سوره «سبا»، ۱۰۱ سوره «توبه» و ۶۰ سوره «احزاب».

ایشان در بخشی از این بیانات با استناد به آیه 60 سوره «احزاب» فرمودند: «امروز هم البتّه هستند کسانی که نه به انقلاب، نه به اسلام و حتّی نه به تعهّد ایرانی پایبند نیستند؛ بله، امّا ملّت ایران اینها نیستند. در زمان خود رسول اکرم هم یک عدّه‌ای عاشق شهادت بودند، مشتاق جهاد بودند، اگر امکانِ رفتن به جبهه نداشتند گریه می‌کردند، یک عدّه‌ای هم در مدینه بودند که «مَرَدوا عَلَی النِّفاق»؛ قرآن درباره‌ آنها می‌گوید «مَرَدوا عَلَی النِّفاق»، یا یک جای دیگر [می‌گوید:] «لَئِن لَم یَنتَهِ المُنافِقونَ وَ الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ وَ المُرجِفونَ فِی المَدینَة»؛ در خود مدینه‌ پیغمبر، کسانی بودند که قرآن از آنها به «مُرجِفون» تعبیر می‌کند؛ شایعه‌پراکنان، ترس‌پراکنان، تردیدپراکنان، شبهه‌‌پراکنان؛ در زمان پیغمبر! تازه در زمان پیغمبر نه اینترنت بود، نه شبکه‌های اجتماعی بودند، نه این‌همه تلویزیون بود. امروز با وجود همه این دستگاه‌ها، شما نگاه کنید ببینید جوان ایرانی چه عظمتی از خود نشان می‌دهد!»

متن آیه: «لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا»

ترجمه آیه: «اگر منافقان و كسانى كه در دل‌هايشان مرضى هست و شايعه‌افكنان در مدينه، [از كارشان‌] باز نايستند، تو را سخت بر آنان مسلط مى‌كنيم تا جز [مدتى‌] اندك در همسايگى تو نپايند.»

درباره شأن نزول این آیه آمده  که گروهی از منافقان در مدینه، هنگامی که پیامبر(ص) به جهاد می‌رفتند، شایعاتی درباره کشته شدن و اسارت آن حضرت می‌ساختند، برخی از مسلمانان شکایت آنان را نزد پیامبر(ص) بردند و آیه فوق نازل شد و به منافقان و شایعه پراکنان به شدت هشدار داد. 

در این آیه به فعالیت‌های ایذایی سه گروه در مدینه اشاره شده است؛ منافقان، اراذل و اوباش و شایعه‌پراکنان. این سه دسته با اعمال موذیانه و توطئه‌آمیز و شایعه‌سازی و انتشار اخبار دروغ و به تعبیر امروزی عملیات روانی تلاش می‌کردند روحیه مردم مدینه را متزلزل کرده و در میان آنها ایجاد یأس و ناامیدی کنند.

واژه «مُرجفُون» در این آیه به معنای اشاعه مطالب باطل به منظور ناراحت کردن دیگران یا ایجاد اضطراب و تزلزل در آنها است و از آن جا که شایعه‌پراکنی موجب اضطراب عمومی و برهم خوردن امنیت روانی جامعه می‌شود، قرآن این تعبیر را برای این گروه  به کار برده است. 

براین مبنا شایعه‌پراکنان در کنار منافقان و بیماردلان به شدت تهدید شده‌اند که اگر به کارهای خود ادامه دهند، چتر حمایتی اسلام از آنان برداشته می‌شود و پیامبر (ص) و مسلمانان بر آنان یورش می‌برند و در هیچ جا در امان نخواهند بود. البته این حکم اختصاص به زمان پیامبر (ص) ندارد و رهبر حکومت اسلامی هم در شرایط مشابه می تواند از این روش استفاده کند.

رهبر معظم انقلاب نیز در سخنانی پیرامون این دسته و نوع برخورد با آنان با استناد به همین آیه فرمودند: «قرآن با آن حکمت، پیامبر با آن گذشت، خدای متعال به پیامبر می‌گوید: «لئن لم ینته المنافقون والّذین فی قلوبهم مرض والمرجفون فی‌المدینة لنغرینّک بهم». یعنی کسانی که از زیر می‌خواهند ضربه بزنند، می‌خواهند انفجار ایجاد کنند، می‌خواهند مردم را بترسانند، می‌خواهند دل مردم را خالی کنند، می‌خواهند امیدها را از دل‌ها بگیرند، اگر اینها بس نکنند، «لنغرینّک بهم»؛ ما - یعنی خدای متعال - تو - یعنی پیامبر - را به جان اینها می‌اندازیم. ببینید لحن قرآن، چه‌طور لحن خشن و غلیظی می‌شود. (بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان سپاه، 27 شهریور 1370)

این نوع برخورد قرآن نشانه اهمیت مقابله با جنگ روانی و شایعه‌پراکنی دشمنان و منافقان در جامعه است زیرا امنیت ذهنی و روانی پایه و بنای امنیت در یک جامعه است و جامعه‌ای که احساس امنیت در آن نباشد و مردم به لحاظ روحی و روانی متزلزل شده باشند هر چقدر هم در واقعیت امنیت در آن جامعه برقرار باشد، باز اثرات منفی این عدم احساس امنیت بسیار بیشتر از اثرات مثبت امنیت واقعی است و به همین دلیل در این دستور برخورد شدید با شایعه‌پراکنان و برهم‌زنندگان امنیت روانی جامعه شده است. 

برهمین مبنا علیرغم پذیرش حق آزادی بیان و عقیده در اسلام، خط قرمز در این زمینه اظهارات خلاف واقع، دروغ و عاری از حقیقت است که جامعه را دچار تردید و گمراهی در شناخت واقعیت کرده و اعتماد عمومی نسبت به حکومت اسلامی و امید به آینده را از بین می‌برد و لذا رهبر معظم انقلاب نیز در سخنان دیگری با ارجاع به این آیه و با این محور می‌فرمایند: «یکی از مرزهای آزادی بیان عبارت است از اغواگری، گمراه‌سازی. هر سخنی که گمراه‌کننده و به خطا افکننده دل‌ها و ذهن‌ها در جامعه باشد، این ممنوع است. یکی از مرزها، تشنج عمومی در جامعه است. در قرآن، اگر برای آزادی بیان عرض کردم من یک دلیل و مدرک صریحی پیدا نکردم، برای آزاد نبودن بیان در موارد تشنج عمومی، دلیل واضحی هست که در سوره احزاب در آیه‌ای می‌فرماید: «لئن لم ینته المنافقون و الّذین فی قلوبهم مرض و المرجفون فی المدینة لنغرینّک بهم». «مرجفون» یعنی آن کسانی که در جامعه تشنج‌آفرینی می‌کنند، جامعه را به اضطراب می‌کشانند، به حرکات ناسالم می‌کشانند؛ اینها مرجفون در مدینه‌اند. «مرجف» یعنی آن کسی که با سخن خود، با شایعه‌پراکنی خود، با موضع‌گیری خود، با اظهارنظر خود جو عمومی جامعه را به تشنج می‌کشاند. این قابل قبول نیست، حتی در جامعه کوچک زمان پیغمبر. مدینه مگر چقدر بوده؟ همه‌ی مدینه به قدر یکی از محلات تهران نه وسعت داشته و نه جمعیت داشته؛ این سر تا پای نظام اسلامی در زمان پیغمبر است. اما در همان جو هم چون دشمنی زیاد است، چون مخالفت دشمنان جدی است، چون قدرت‌های بزرگ متحد شدند علیه اینکه نظام مدینه نبوی را از بین ببرند، چون احزاب همدست شدند برای اینکه اسلام را ریشه‌کن کنند، چون هنوز افکار و ایمان‌ها و دل‌ها آن عمق لازم را در زمینه مسائل اسلامی به طور عام پیدا نکرده، لذا مرجف در مدینه قابل گذشت نیست: «لنغرینّک بهم»؛ یعنی اگر دست بر ندارند این شایعه‌پراکن‌ها، این تشنج‌آفرین‌ها، این کسانی که جامعه را از سلامت و از سکون و آرامش خودش می‌خواهند خارج کنند، ما تو را «اغرا» خواهیم کرد به آنها؛ یعنی تو را به جان آنها خواهیم انداخت تا انتقام مردم را بگیری. یعنی یک لحن شدیدِ خشن در مقابل کسانی که جو سالم جامعه را حاضر نیستند تحمل کنند و سلامت جامعه را به حال خود بگذارند.» (خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران، 18 اردیبهشت 1366)         

براین اساس می‌توان از این آیه نتیجه گرفت که:

ـ هدف شایعه پراکنان، ایجاد اضطراب عمومی و ناامیدی در جامعه است.

ـ  قبل از برخورد با متخلّفان، اتمام حجّت كنيد. 

ـ سعه صدر حد و اندازه‌ای دارد و قرآن ضمن دعوت به رأفت و مهربانی، در مواقع لازم که مصلحت جامعه در خطر است بر شدت عمل نیز تأکید می‌کند.

ـ رهبر اسلامی موظف است با شایعه‌پراکنان برخورد کند.

ـ امنیت به ویژه امنیت روانی خط قرمز است و جای مسامحه در آن وجود ندارد.

ـ جامعه نیز در کنار رهبر جامعه اسلامی باید در مقابل شایعه‌سازان و برهم‌زنندگان امنیت ایستادگی کند.