اشتباه بزرگ پرهیز از فرزندآوری به بهانه ترس از تربیت
یک روانشناس با بیان اینکه برخی از زوجین ترس از تربیت صحیح فرزند را علت عدم تمایل خود به فرزندآوری مطرح می‌کنند، گفت: علم روانشناسی هم با عدم فرزندآوری مخالف است.
در مسئله جمعیت به عنوان مهمترین مؤلفه، سیاست‌گذاری نادرست جمعیتی و تشویق به فرزندآوری کمتر به چالشی بزرگ تبدیل شده است. تمایل نداشتن به فرزندآوری آن‌قدر زیاد شده که مانند یک بیماری مسری بین جوانان در حال شیوع است. بنابر اعلام مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، در سال ۱۳۹۹ به نرخ رشد جمعیت ۰.۶ درصد سقوط کردیم و این کم‌ترین مقدار نرخ رشد ثبت‌شده در تاریخ کشور و زنگ خطری است که به صدا درآمده و عوامل زیادی چون اقتصادی و فرهنگی باعث آن شده است. قطعاً نداشتن فرزند و افزایش این چالش در بین جوانان اثرات منفی کلانی را در پی خواهد داشت که خانواده و جامعه را دچار مشکلاتی می‌کند.
حجت‌الاسلام حسن عرب‌ساغری، روانشناس و مشاور مراکز حوزوی، در گفت‌وگو با ایکنا، در رابطه با مقوله فرزندآوری و دلایل فرهنگی که موجب عدم تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری شده است، اظهار کرد: در زمینه روی‌گردانی خانواده‌ها از فرزندآوری عوامل متعددی وجود دارد. یکی از این عوامل این تصور است که چنانچه انسان فرزند کمتری داشته باشد، زندگی بهتری خواهد داشت و تبلیغ مسئله فرزند کمتر، زندگی بهتر از جمله عواملی است که رفته‌رفته خانواده‌ها را به فرزنددار نشدن ترغیب کرده است. البته ممکن است طی مقطعی ضرورت ایجاب کند و از این نوع تبلیغات برای پیگیری سیاست‌های جمعیتی استفاده شود، اما به طور کلی درست نیست که چنانچه خانواده‌ای فرزند کمتری داشته باشد، زندگی بهتری دارد، چراکه اگر بخواهیم تمامی عواملی را که در فرزندآوری دخیل است بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم که اتفاقاً داشتن فرزند در بسیاری از مواقع برای داشتن زندگی بهتر تأثیرگذار است.
عرب‌ساغری توکل نکردن به خدا و فراموشی روزی‌دهی پروردگار را از دیگر عوامل مؤثر در عدم تمایل به فرزندآوری برشمرد و گفت: تصور غلطی که برخی از خانواده‌ها نسبت به خداوند متعال دارند، باعث ایجاد تفکراتی می‌شود که گاه خانواده را به سمت عدم فرزندآوری سوق می‌دهد. ممکن است برخی خانواده‌ها تصور کنند که اگر فرزند بیشتری داشته باشند، از روزی آن‌ها کاسته خواهد شد. اگر خانواده‌ها به خداوند متعال اعتقاد و توکل داشته باشند و بدانند که خدا روزی‌دهنده است، از داشتن فرزندان بیشتر نمی‌ترسند و این تصور غلط از بین می‌رود. متأسفانه برخی تصور می‌کنند که فرزند بیشتر باعث فقر بیشتر خواهد شد و نمی‌توانند از پس مخارج فرزندان بیشتر برآیند. البته انسان باید تلاش کند، اما خدا روزی‌دهنده است.
این روانشناس با بیان اینکه مشکلات اقتصادی یکی از عوامل عدم فرزندآوری است، گفت: عامل مهم دیگری که برخی از خانواده‌ها را به عدم فرزندآوری سوق می‌دهد، ترس از تربیت است. این عامل در بین خانواده‌های مذهبی رواج دارد و آن را موجه می‌دانند. متأسفانه خانواده‌ها از این موضوع غافل هستند و تعداد اندک فرزندان از جهاتی موفقیت ایشان را در تربیت فرزند با چالش مواجه می‌کند.
وی تصریح کرد: در گذشته خانواده‌های ایرانی گاه از تعداد فرزندان زیادی برخوردار بودند، در حالی که دانش بالایی نداشتند، اما تربیت فرزندان به خوبی پیش می‌رفت و یکی از دلایل آن جمعیت بالای خانواده بود. اینکه فرزندان در کنار یکدیگر بوده و به صورت اجتماعی تربیت شده و از یکدیگر می‌آموختند، تأثیر فراوانی در تربیت صحیح آن‌ها داشت. دور شدن از فرهنگ دینی و غلبه فرهنگ غربی و گسترش آن نیز از دیگر عوامل روی آوردن خانواده‌ها به عدم فرزندآوری است؛ یعنی زمانی که رسانه‌ها و تبلیغات غرب در دنیا افزایش می‌یابد، فرهنگ آن به جوامع مختلف تزریق خواهد شد. البته فناوری نیز تأثیرگذار است. زمانی که فناوری‌ها در اختیار برخی از جوامع است، فرهنگ این جوامع همراه با فناوری‌های آن به دیگر جوامع منتقل می‌شود.
مخالفت علم روانشناسی با عدم فرزندآوری
این روانشناس ادامه داد: امروز فرهنگ غربی که خلاف فرهنگ دین و اسلام است، سیاست کاهش جمعیت و عدم فرزندآوری را تبلیغ می‌کند. تبلیغ استفاده و جایگزینی حیوانات به جای فرزند از جمله تأثیرات فرهنگ غرب در جوامع شرقی و اسلامی است. امروز جدای از اینکه از فرهنگ دینی دور شده‌ایم، از روانشناسی نیز دور هستیم؛ چراکه اگر مردم ما با علم واقعی روانشناسی آشنا باشند، آگاه می‌شوند که علم روانشناسی هم با عدم فرزندآوری مخالف است.
عرب‌ساغری تصریح کرد: در علم روانشناسی دیدگاه‌های معنوی در نظر گرفته می‌شود. چنانچه انسان با دیدگاه مثبت به خداوند متعال و معنویات بنگرد، سلامت روان بیشتری را به دست آورده و سبک زندگی او تغییر خواهد کرد. لذا دوری از فرهنگ دینی و علم واقعی روانشناسی از جمله مسائلی است که در زمینه کاهش جمعیت و عدم فرزندآوری تأثیرگذار خواهد بود. مسائلی که در مورد اجتماعی شدن، یادگیری و تربیت صحیح فرزندان در علم روانشناسی و به تبع آن در جامعه‌شناسی مدرن آمده، بیانگر آن است که این علم رویکردی مطابق با فرزندآوری و افزایش جمعیت خانواده‌ها دارد و خانواده‌ها را به فرزندآوری ترغیب می‌کند.
توجه به فلسفه اصلی خلقت
این روانشناس بیان کرد: یکی از راهکارهای مهم برای روی آوردن خانواده‌ها به افزایش جمعیت و فرزندآوری، توجه به فلسفه اصلی خلقت است. انسان جانشین خدا در زمین بوده و همه چیز برای او خلق شده تا نسل آدمی در زمین تداوم پیدا کند. موضوع بعدی توجه به فلسفه اصلی ازدواج است. فلسفه ازدواج ازدیاد نسل است. اگر خداوند متعال در ازدواج شیرینی قرار داده، خواسته است ما را به ازدیاد نسل رهنمون کند. وقتی خداوند انسان را خلق کرد، به خود احسن‌الخالقین گفت؛ لذا افزایش نسل باید صورت گیرد.
وی با اشاره به آثار روانشناسی ازدواج از جمله تسکین قلوب، ادامه داد: انسان باید بداند که هیچ چیز و هیچ‌کسی جای فرزند را برای آدمی نمی‌گیرد. فرزند موجودی از جنس ماست. چطور انسان از بودن یک حیوان لذت می‌برد، اما از داشتن یک نوزاد و فرزند که از جنس خود اوست لذت نبرد؟ همان افرادی که به ازدواج و فرزندآوری اعتقادی ندارند، زمانی که با نوزادی مواجه می‌شوند، لذت می‌برند. لذا اگر توجه به فرزندآوری کاسته شود، لذت آدمی از بین می‌رود.
عرب‌ساغری اظهار کرد: نکته بعدی این است که اگر فرزندان خانواده زیاد باشند، این امر به تربیت آنان کمک شایانی خواهد کرد. یعنی خانواده‌ها با داشتن فرزند زیاد، دغدغه اجتماعی شدنشان را ندارند و فرزندان با یکدیگر ارتباط برقرار خواهند کرد. نکته دیگر ایجاد هویت در فرزندان است. فرزندانی که در کنار خواهران و برادرانشان زندگی می‌کنند، با روحیات دختران و پسران به خوبی آشنا می‌شوند و زمینه زندگی اجتماعی آنان فراهم خواهد شد.
این روانشناس بیان کرد: خانواده‌ها باید توجه کنند که فرزندان بیشتر عصای دست دوران سالخوردگی آنان خواهند بود. چنانچه والدین دارای خانواده پرجمعیتی باشند، فرزندان در دوران سالخوردگی به فکرشان خواهند بود. نکته بعدی این است که انسان فی نفسه موجودی اجتماعی است و همیشه تمایل دارد که فردی در کنار او باشد. زمانی که تعداد فرزندان یک خانواده زیاد باشد، والدین از تنهایی بیرون می‌آیند. توجه به این آثار نشان‌دهنده آن است که نگرانی‌هایی که در زمینه تربیت وجود دارد برطرف خواهد شد. همچنین، در حوزه اقتصادی خداوند متعال در قرآن کریم وعده داده است که روزی فرزندان را خواهد داد و خانواده‌ها نباید نگران این موضوع باشند.
عرب‌ساغری تصریح کرد: اگر این نگاه دینی در خانواده‌ها رواج یابد و پدران و مادران بیشتر به خدا روی آورند و نگران روزی نباشند، رویکرد جامعه به سمت افزایش جمعیت و فرزندآوری خواهد رفت. در نگاه ملی نیز جامعه باید به سمت افزایش نیروی کار حرکت کند. امروزه کشورهایی که به شعار فرزند کمتر زندگی بهتر می‌پرداختند، برای افزایش جمعیت به سیاست‌های تشویقی روی آورده‌اند.
گفت‌وگو از مجتبی افشار
انتهای پیام
