مرحوم خسروشاهی مسلط به فن مهارت و تقریب بود

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب، هشتم اسفندماه در مراسم دومین سالگرد آیت‌الله هادی خسروشاهی با عنوان «مرد میدان تقریب» که از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برگزار شد، گفت: مرحوم خسروشاهی واقعا از اعجوبه‌های دوره‌های معاصر بود ولی چون حجاب معاصرت وجود دارد کسی وی را بما هو حقه نشناخت؛ او از علمای واقعی بود و شهرت او آفاق جهان را در نوردیده بود و با صدها نفر از بزرگترین عالمان جهان اسلام دیدار و گفت‌وگو داشت.

وی افزود: او از پیشقراولان و پیشگامان حرکت در عرصه بین‌المللی بود و از آغاز جوانی روابط بین‌المللی خود را شروع کرده بود و قبل از انقلاب که آیت‌الله واعظ‌زاده خراسانی، اجلاسیه شیخ طوسی را در مشهد برگزار کرد و ده‌ها عالم بزرگ از سراسر جهان دعوت شدند، مرحوم خسروشاهی از فعالان برگزارکننده این اجلاس بوده است.

دفاع از امام(ره)

نواب بیان کرد: آن مرحوم در نوشتن، دست توانا و فکر برجسته‌ای داشت؛ خوب می‌نوشت و تنقیح و جمع‌بندی می‌کرد و با تمام علمای بزرگ ایران، ارتباطات بسیار نزدیک داشت؛ هم همشهری، هم شاگرد و دوست صمیمی مرحوم علامه طباطبایی بود و با آن بزرگمرد حشر و نشر زیادی داشت و یک‌بار تمام آثار فارسی ایشان را چاپ کرد و با بزرگ‌ترین علما و با رهبر فقید انقلاب هم روابط نزدیکی داشت.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: در مشکلات ابتدای انقلاب خیلی تلاش کرد تا بیت آیت‌الله شریعتمداری را به فکر امام نزدیک کند تا جدایی رخ ندهد ولی وقتی این تلاش‌ها مؤثر نبود، در بین دو گزینه، حق یعنی امام را انتخاب کرد و کنار ایشان ایستاد و از بقیه افراد جدا شد؛ او متواضع و بزرگ و در دفاع از حقیقت بی نظیر بود، در نترسی و شجاعت بی نظیر بود و در اوج مظلومیت آیت‌الله مصباح(که متهم به عدم ارتباط با امام و انقلاب بود)، کتابی در مورد خدمات و زحمات ایشان نوشت و ثابت کرد ایشان از دهه 40 در راه انقلاب خدمت کرده است.

وی اضافه کرد: آیت‌الله خسروشاهی از دوستان حلقه اول آیت‌الله مصباح نبود ولی از هم‌درسی‌های او در نزد علامه طباطبایی بود و تلاش کرد از دوست و همکار قدیمی خود دفاع کند و در روابط شخصی هم از دوستان دفاع کرد؛ یک‌بار آیت‌الله مصباح، مریض بودند و آیت‌الله خسروشاهی او را به تهران برای درمان برد.

نواب بیان کرد: ما نیازمند بزرگانی هستیم که بتوانند فرهنگ نسل گذشته را به نسل حال و آینده منتقل کنند و اگر مرحوم خسروشاهی نبود چه کسی باید تفکر حسن البناء، سیدقطب و سیدجمال الدین اسدآبادی و محمد عبده و تفکر جریان بیداری اسلامی مصر را به ایران منتقل و به خوبی تبیین می‌کرد؟. 

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه وی دو دوره سفیر ایران در کشورهای دیگر از جمله واتیکان بود، اظهار کرد: مرحوم خسروشاهی با متفکران اروپایی به خاطر اخلاق خوش ارتباط برقرار می‌کرد. همچنین در مصر مسئول دفتر حفظ منافع کشور بود و  در نشر و گسترش فرهنگ شیعی در این کشور تلاش زیادی کرد. 

نواب بیان کرد: بنده از رفقای حلقه اول اول بودم و وقنی دانشگاه ادیان را تاسیس کردیم، فکر کرد کسی برای امتداد و تداوم فکر او برنامه دارد لذا از ما حمایت کرد و به وسط میدان آمد و با همکاری علمی و تبادل افکار و حضور در نشست‌هایی درباره امام موسی صدر به محافل علمی ما رونق داد. دانشگاه ادیان چند جلد از کتب او را چاپ کرده است تا نشان دهد که عمر پربها و گرانمایه‌ای داشت و خداوند او را رحمت کند که با تلاشی کم نظیر توانست در گسترش شیعه و تقریب بین مذاهب بکوشد.

دین با سبّ و لعن رواج نمی‌یابد

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین حسن رمضانی، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) در سخنانی گفت: مرحوم خسروشاهی به معنای واقعی عالمی زمان‌شناس بود و مخاطبان خود را می‌شناخت لذا تلاش کرد تا برخی زبان‌ها و فرهنگ کشورها آشنا شود. البته زبان انسان، زبان عقل و فطرت است که دیروز، امروز و فردا نمی‌شناسد و چون اهل فلسفه و فکر بود، توانست با مخاطبانش مرتبط شود.

رمضانی بیان کرد: اگر ما می‌خواهیم گفتمان انقلاب را با زبان فطرت و عقل به دنیا منتقل دهیم و عقلانی و معنویت و عدالت را به بشر معرفی کنیم، باید با زبان مخاطبان آشنا باشیم؛ ایشان با ارتباطاتی که برقرار کرده بود توانسته بود در این راه به موفقیت‌هایی دست یابد؛ بسیار اهل مطالعه بود و تلاش داشت تا با ارتباط با افراد مؤثر در کشورهای اسلامی بر آنها اثر بگذارد.

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) گفت: از ویژگی‌های وی، تاریخ‌نگاری بود و در مورد امام علی(ع) کار بسیار ارزنده را انجام داد؛ در خصوص نبردهای اسلام در آفریقا و جنبش امت اسلام در مناطق دیگر کتاب نوشت، همچنین درباره شخصیت‌هایی چون سیدجمال الدین و حسن البناء کتاب نوشت. 

وی افزود: وی، در قاهره با نگاه تقریبی که داشت، گفت‌وگو را به صورت جدی دنبال کرد؛ در واتکیان هم توانست تعامل خوبی را برقرار کند و علتش هم آن است که فن مهارت و تقریب را می‌دانست. برخی ممکن است از نظر علمی قوی باشند ولی فن ارتباط و گفت‌وگو را ندانند ولی وی به هر دو مسلط بود.

رمضانی گفت: اشتراکات بین مسلمین در کلیات و حتی در بسیاری از احکام زیاد است و حتی ما می‌توانیم اشتراکات ادیان را هم مورد توجه قرار دهیم؛ مرحوم خسروشاهی هم نگاه تعاملی نسبت به ادیان و مذاهب اسلامی داشتند و آرای آنها را می‌شنید و در عین احترام با منطق عقل و فطرت سخن می‌گفت و احترام متقابل هم از سوی دیگران نسبت به ایشان وجود داشت و با سبّ و لعن برخورد نمی‌کرد.

وی تاکید کرد: اندیشه را با سبّ و لعن نمی‌توان جواب داد بلکه باید با برهان و منطق  و تفکر به اندیشه پاسخ دهیم؛ قرآن و روایات پر از منطق و استدلال و برهان است و ما با تکیه بر این ظرفیت می‌توانیم به تقریب بپردازیم؛ شخصیت‌هایی چون امام(ره)، امام موسی صدر و دیگران هم که آقای خسروشاهی با آنان مرتبط بود باعث تقویت روحیه تقریب او بودند؛ با آیت‌الله تسخیری، دوست و رفیق بودند و توانستند خدمات ارزنده‌ای را ارائه کنند.  

خسروشاهی پیشکسوت تقریب مذاهب و ادیان بود

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین علی اصغر اوحدی، کارشناس امور بین‌المللی، گفت: مرحوم خسروشاهی در عرصه‌های مختلف فعال بود و تقریبا در تمامی این عرصه‌ها پیشگام بود؛ ایشان به عنوان یک طلبه فاضل در قم در عرصه بین‌المللی کار می‌کرد و قبل از انقلاب تنها فردی بود که این مسیر را باز کرد و مبتکر این راه بود.

وی افزود: وی اهتمام زیادی به مقوله بیداری اسلامی داشت، تاریخ این موضوع به صد سال اخیر بازگشت دارد و قبل از پیروزی انقلاب، این بیداری جرقه‌هایی زد ولی به مرور زمان و با پیروزی انقلاب این روند رشد کرد. البته بیداری اسلامی آنطور که باید در کشور شناخته شده نیست؛ آقای خسروشاهی بیداری اسلامی را درک کرده و فهمیده بود و لوازم آن را هم خوب تشخیص داده بود.

اوحدی بیان کرد: مرحوم خسروشاهی از پیشکسوتان حرکت تقریبی بود. امام خمینی(ره) اولین دعوتشان، وحدت اسلامی بود و دشمنان هم موانع زیادی در این مسیر ایجاد کردند و متاسفانه تفرقه هنوز هم دنبال می‌شود؛ مرحوم خسروشاهی اهمیت گفتمان بین مذاهب و حتی ادیان را درک کرد و بنیانگذار گفتمان ادیان هم بود تا با موضع‌گیری سران مسیحی، دین در جهان زنده شد. 

وی افزود: او مسیر و هدف و راه رسیدن به آن را فهمیده بود که یکی از آنها نظریه‌پردازی است، زیرا شخصیت‌های جهان اسلام دنبال احیای مدیریت جهانی بودند و از ایدئولوژی‌های غرب و شرق دل‌زده و خسته شده بودند.

اوحدی تصریح کرد: مرحوم خسروشاهی تلاش زیادی برای این کار کرد ولی ما هنوز نتوانسته‌ایم ولایت فقیه را حتی برای خواص خودمان تفهیم کنیم. یکی از مشکلاتی که در عرصه فکری و اندیشه‌ای داریم، همین عدم موفقیت در ارائه نظام سیاسی اسلام است، لذا شاهد اختلاف بین اندیشمندان و جناح‌ها و افراد هستیم.