نقش پررنگ جهاد دانشگاهی در شناسایی استعدادهای علمی / سوگ‌نامه پایان‌نامه‌های پرشمار و مسائل حل نشده + فیلم
در آیین اختتامیه بیست‌وهشتمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی و نوزدهمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال که با حضور جمعی از مدیران جهاد دانشگاهی و دانشجویان برگزیده در دانشگاه تهران برگزار شد، سخنرانان بر نقش پررنگ جهاد دانشگاهی در ترویج کتابخوانی و شناسایی استعدادهای علمی صحه گذاشتند.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ اختتامیه بیست‌وهشتمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی و نوزدهمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال، صبح امروز با حضور جمعی از مدیران جهاد دانشگاهی و دانشجویان برگزیده در سالن علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد.
سه زیرساخت اصلی پیشرفت کشور
سیدحمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی در این مراسم با اشاره به اینکه ما از توسعه علم و فناوری دو هدف عمده را دنبال می‌کنیم، اظهار کرد: هدف اول اقتدار اقتصادی دانش‌بنیان و هدف دوم اقتدار دفاعی و نظامی است. چرا در هدف دوم موفق بوده‌ایم، اما در رابطه باهدف اقتدار اقتصادی موفق نیستیم یا موفقیت‌هایمان محدود است؟ برای آنکه در آنجا فرماندهی واحد وجود دارد. فرماندهی‌ای که نگاهی بسیار روشن به بحث علم و فناوری دارد و در تغییرات جریانات سیاسی به‌هیچ‌وجه برنامه‌های آن عوض نمی‌شود.
وی ادامه داد: مقام معظم رهبری فرماندهی کل قوا را در اختیار دارند و به‌شدت خواستار توسعه علم و فناوری هستند. در حوزه نظامی معمولاً نگاه اقتصادی در درجه دوم اهمیت است و به خاطر ماهیت و اهمیت آن، منابع مالی هم وجود دارد.
رئیس جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: در تحقق نیافتن اقتصاد دانش‌بنیان سیاستمداران را مقصر می‌دانم. دانشگاه ما تولید علم خود را کرده و نشان داده است که می‌تواند آن را تبدیل به فناوری کند.
طیبی افزود: ما احزاب قوی نداریم که دارای برنامه باشند. احزاب قوی در مصالح ملی کشور باید به یک تصمیم واحد رسیده باشند. متأسفانه گروه‌های سیاسی ما تقریباً در هیچ مسئله‌ای باهم توافق ندارند و حتی در مصالح ملی با یکدیگر تضاد دارند. در پی گردش‌های سیاسی‌ای که ایجاد می‌شود، معمولاً برنامهها نیز به‌طور طبیعی صفر می‌شوندو با تغییر تعداد زیادی از مسئولین در هر دوره، شرایط زیگزاگی در کشور به وجود می‌آید.
رئیس جهاد دانشگاهی تصریح کرد: هر دولتی که مستقر می‌شود، البته به‌شدت تلاش می‌کند تا وضعیت را بهبود دهد، اما در تعریف برنامه‌های پیشرفت عنوان می‌شود که پیشرفت حاصل برنامه‌ریزی جامع درازمدت و هماهنگ کردن نهادهای مرتبط است. یعنی هم باید جامع باشد و هم درازمدت و هم اینکه برنامهها در گردش‌های سیاسی تغییر نکند.
وی با اشاره به راهکار این مسئله در کشور، ادامه داد: مقام معظم رهبری حکم اعضای حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی را دیروز صادر کردند؛ سه مأموریت بسیار مهم و استراتژیک به شورای عالی واگذار شده و آن تحول در حوزه‌های آموزش، علم و فناوری و فرهنگ است. این سه محور زیرساخت اصلی پیشرفت در همه کشورها هستند.
طیبی افزود: سه سند هم نوشته شده که اجرای موفق نداشته است. بنده این توفیق را داشتم که در دولت‌های اصولگرا و تدبیر و امید، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی باشم. دولت‌ها جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی بر حسب آن سیاست‌گذاری که مدنظر مقام معظم رهبری است، قبول ندارند. دولت‌های ما به علت درآمد آسان نفتی و به علت اینکه درآمد آنها متکی بر کار مردم نیست و بودجه آنها وابستگی چندانی به مالیات مردم ندارد، می‌خواهند خودشان هم سیاست‌گذار عالی، هم برنامه‌ریز اجرایی، هم مجری و هم ناظر باشند که این فرآیند صحیح نیست.
وی بابیان اینکه امام بزرگوار و رهبر حکیم ما شورای عالی انقلاب فرهنگی را شورایی متشکل از نخبگان خارج از بدنه دولت با حضور دولت و قوای دیگر برنامه‌ریزی کردند؛ ادامه داد: این شورا باید تقویت شود تا بتواند سیاست‌گذاری‌های خود را به خوبی انجام دهد و به خوبی نظارت کند که برنامهها در تغییرات سیاسی، دستخوش تغییر قرار نگیرند، مسیر برنامه مستحکم شود و مانع انحراف مسیر شود.
طیبی ادامه داد: شاهد بودم که سه وزارتخانه در یک دولت با تغییر سه وزیر، سه برنامه جدید آغاز شد. این اتفاق مانع پیشرفت کشور است. ما ساختارها را داریم و تنها باید از این ساختارها استفاده کنیم. امیدواریم که در این دولت که آقای رئیسی توجه ویژه‌ای به شورای عالی دارند و خودشان بر نقش‌آفرینی در مسائل که مرتبط با این شورا تأکید کردند، شورای عالی بتواند نقش سیاست‌گذاری خود را در توسعه علمی و رشد فناوری و توسعه آموزشی کشور به‌خوبی ایفا کند.
وی افزود: اگر لازم است تجدیدنظری بر روی این برنامهها و نظارت بر حسن اجرا صورت بگیرد، دولت نیز باید همکاری لازم را داشته باشد و اگر دولت هم نظراتی دارد، اعلام کند تا از این ساختاری که داریم و ساختار بسیار درستی است، استفاده کنیم. همه کشورهایی که پیشرفت کردند، این ساختار را داشته‌اند؛ یعنی مجموعه نخبگی که بتواند برنامه پیشرفت کشور را برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کند و همه از آن پیروی کنند.
طیبی در پایان عنوان کرد: انشاءالله با وجود این همت و عزم و اراده، این امر در دوره جدید تحقق پیدا کند. ما نیز در جهاد دانشگاهی از سال 1359 در ابتدای تأسیس، همواره تلاش کردیم در حوزه توسعه فرهنگی و توسعه فناورانه اثبات کنیم که کشور پتانسیل انجام کارهای بزرگ علمی و فناورانه را دارد و در مرز علم و فناوری حرکت کنیم و توانستیم پیشرفته‌ترین فناوری‌های مورد نیاز را تولید کنیم. بقیه آن به اراده‌ای بستگی دارد که از این موضوع استفاده کند. در حوزه فرهنگی ساختارسازی بسیار خوبی صورت گرفت که از جمله می‌توان به همین جشنواره‌ای اشاره کرد. به‌هرحال باید کسی که کار خوب انجام می‌دهد، مورد تشویق و معرفی جامعه قرار بگیرد تا بتوانیم از خدمات او بهتر استفاده کنیم.
مهمترین و ماندگارترین محصول فرهنگی
در ادامه، عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در این مراسم بیان کرد: کتاب از مهمترین و ماندگارترین محصولات فرهنگی است که در توسعه فرهنگ و تمدن بشری نقش بسزایی دارد.
وی ادامه داد: ازجمله پرمخاطب‌ترین برنامه‌های معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی در سال‌های اخیر، جشنواره کتاب و پایان‌نامه سال دانشجویی است. استمرار سالانه و تداوم این برنامه توأم با استقبال دانشجویان صاحب‌قلم و اثر‌آفرین، نشان از اهتمام و جدیّت دبیرخانه در حمایت و توجه حوزه تألیف و پژوهش است.
علیزاده افزود: این در حالی است که متأسفانه سرانه مطالعه در کشور در جایگاه مطلوبی نیست. همچنین بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشجویی باهدف حل مسائل و مشکلات کشور تدوین نمی‌شود. لذا دغدغه اصلی متولیان این برنامه توجه به مباحث کاربردی در حوزۀ علم و تحقیق است.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی مطرح کرد: معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی در تلاش است تا ضمن ارائه موضوعات کاربردی مسئله‌محور با حمایت از دانشجویان نقش کوچکی در ترویج فرهنگ تألیف و مطالعه و حل معضلات کشور داشته باشد.
وی بابیان اینکه دبیرخانه جشنواره ضمن اهتمام به این مسئله از بسیاری از برگزیدگان این جشنواره‌ها در دوره‌های پیشین به‌عنوان عضو شورای سیاست‌گذاری، داور یا همکار بهره‌مند می‌شود. ادامه داد: در پایان ضمن تشکر از همکاران خودم در سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، برخی پیشنهاد‌ها را در جهت هر چه بهتر شدن دوره‌های آتی ارائه می‌کنم.
علیزاده ادامه داد: حمایت از تشکیل اتحادیه و باشگاه دانشجویان مؤلف و کتاب‌خوان، جهت‌دهی مطالعاتی به سلیقه مخاطبین با معرفی و حمایت از تألیفات فاخر، استفاده از تجربیات دانشجویان برگزیده کتاب و پایان‌نامه سال در برگزاری، سیاست‌گذاری و انتخاب آثار برتر، توجه به حوزه ترجمه در کنار تألیف و برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب‌های منتشرشده، تقویت و توجه بیشتر به بخش بین‌الملل در سال‌های آتی، حمایت مالی از دانشجویان نوتألیف و تلاش در جهت تبدیل پایان‌نامه‌های دانشجویی به کتاب، توجه بیشتر به حوزۀ علوم انسانی و تألیفات کاربردی دانشجویان در سایر حوزه‌‌ها از جمله این پیشنهادات است.
آغاز نخستین جایزه کتاب سال دانشجویان جهان اسلام در سال آینده
حامد علی اکبرزاده، رئیس انتشارات جهاد دانشگاهی و دبیر جشنواره در رابطه با این جشنواره بیان کرد: بااینکه گرفتار شیوع بیماری کرونا بودیم، جشنواره کتاب سال دانشجویی و جشنواره پایان‌نامه، امسال نیز مانند سال گذشته برگزار شد و علی‌رغم این شرایط همچنان استقبال خوبی نسبت به جشنواره را شاهد بودیم.
وی در رابطه با تعداد آثار ارسالی بیان کرد: 602 اثر در کتاب سال دانشجویی و 528 اثر در جشنواره پایان‌نامه سال از سوی دبیرخانه دریافت شد که پس از داوری در 4 مرحله، 15 اثر در کتاب سال و 16 اثر هم در پایان‌نامه سال به‌عنوان آثار برگزیده و شایسته تقدیر انتخاب شدند.
امسال بخش بین‌الملل جشنواره را شروع کردیم که با استقبال نسبتاً خوبی مواجه شد؛ 25 اثر در کتاب سال و 45 اثر در پایان‌نامه سال از کشورهای، چین، روسیه، فرانسه، بلغارستان، آلمان دریافت شد که دو برگزیده از کشور روسیه و چین انتخاب شدند.
اکبرزاده بابیان اینکه معتقدم که نویسندگان و پژوهشگران واحد‌های ما از ما پیشکسوتان علمی چیزی کم ندارند، ادامه داد: اگر به تاریخ فرهنگ و علم در جهان و ایران نگاهی بیندازید، می‌بینید بسیاری از نویسندگان بزرگ جهان و ایران آثار خودشان را در سنین جوانی نوشته‌اند. برای مثال اینشتین در 26 سالگی، فینکنشتاین در 33 سالگی و هیوم در 28 سالگی اولین آثار خود را می‌نویسند یا در کشور خودمان سهروردی در 33 سالگی و ابن‌سینا در 35 سالگی شفا را می‌نویسند. بنابراین ما باید به تاریخ فرهنگی خودمان توجه داشته باشیم.
وی افزود: اگر می‌خواهیم امثال ابن‌سینا، ابوریحان بیرونی و خواجه نصیر را امروز داشته باشیم و اگر می‌خواهیم به آن مجد و عظمت علمی گذشته خودمان برگردیم، بایستی به چنین عزیزانی که امروز روی این صندلی‌ها نشسته‌اند، توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
رئیس انتشارات جهاد دانشگاهی ادامه داد: ما حسرت‌به‌دل ماندیم که بعد از برگزاری این جشنواره از یک‌نهاد معتبری، یک دستگاه معتبری با تماس بگیرند و بگویند که ما می‌خواهیم از آنها حمایت کنیم. حتی در مسابقات کتاب‌های سه‌دقیقه‌ای و پایان‌نامه‌های سه‌دقیقه‌ای همینطور است. من در مسابقات پایان‌نامه‌های سه‌دقیقه‌ای شاهد بودم که دکتر طیبی، ریاست محترم جهاد پایان‌نامه‌هایی که در جهاد دانشگاهی قابل استفاده هستند، انتخاب می‌کردند، اما در دستگاه‌ها و نهادهای دیگر این اتفاق نیفتاده و امیدوارم که با تعهداتی که در فضای دولت انجام شده است، دولت و مسئولین محترم در وزارت علوم، وزارت بهداشت و وزارت ارشاد به این عزیزان توجه داشته باشند.
اکبرزاده درباره جهاد دانشگاهی بیان کرد: امروز می‌توانم بگویم جهاد دانشگاهی در عمل یکی از مهمترین متولیان کتاب و کتابخوانی در دانشگاه‌های کشور است که نشانه این ادعا، برگزاری جشنواره سال پایان‌نامه سال، جشنواره کتاب سال، مسابقات ملی پایان‌نامه سه‌دقیقه‌ای، مسابقات پایان‌نامه سه‌دقیقه‌ای کنفرانس بین‌المللی پژوهش، انتشار بیش از 600 اثر عنوان کتاب در سال و بسیاری از برنامه‌های دیگر است که در هفته کتاب و در چند استان کشور برگزار می‌شود.
وی ادامه داد: این مجموعه ظرفیت‌هایی بسیار بیشتر از این را داشت و امیدوارم که با حمایت دولت و حمایت مسئولین ذی‌ربط بتوانیم این ظرفیت‌ها را بیش از گذشته شکوفا کنیم. از همین فرصت استفاده و از این تریبون اعلام می‌کنم که نخستین جایزه بین‌المللی کتاب سال دانشجویان جهان اسلام را سال آینده با حمایت وزارت علوم، وزارت بهداشت و وزارت ارشاد شروع خواهیم کرد.
اکبرزاده خطاب به دانشجویان برگزیده جهاد دانشگاهی بیان کرد: جهاد دانشگاهی خانه شما است و درهای این مولود انقلاب اسلامی و مولود انقلاب فرهنگی به روی همه شما عزیزان باز است. ما به همنشینی و همفکری با شما هم نیاز داریم و هم افتخار می‌کنیم. بدانید که هدف از این جشنواره این بود که ما بتوانیم استعدادها و فرهیختگانی مثل شما را شناسایی و معرفی کنیم. هدف دور و یک غایت برای این جشنواره و امثال این جشنواره آن است که از توان و ظرفیت علمی و فرهنگی شما استفاده شود که انشاءالله از سوی دستگاه‌‌های ذی‌ربط و با حمایت آنها محقق شود.
وی در ادامه تصریح کرد: به‌عنوان برادر کوچک‌تر برای همه عزیزان برگزیده این جشنواره توصیه‌ای دارم؛ اینکه قدر خودتان را بدانید و بدون حاشیه و بدون اتلاف عمر برای سربلندی ایران اسلامی و عزیز تلاش کنید و قدر خودتان را بیش از گذشته بدانید.
نشانه سلامت و آینده‌دار بودن یک جامعه
حجت‌الاسلام رستمی، نماینده نهاد رهبری در این مراسم بیان کرد: در بحث کتاب، دنیا و ایران با یک مسئله روبرو هستیم و آن کاهش سرانه مطالعه است که آمار تائیدکننده این موضوع است. آخرین مطالعات نشان‌دهنده این موضوع است که میزان مراجعه به شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های غیرمکتوب چندبرابر میزان مطالعه در کشور ما است.
وی تأکید کرد: مطالعه و کتابخوانی نشان از میزان فرهیختگی در حال جامعه و بالندگی و رشد در آینده جامعه است. موضوع مطالعه نشانه سلامت و آینده‌دار بودن یک جامعه است. آمار هم که می‌گوید وضعیت مطالعه خوب نیست. دلایل مختلفی می‌شود برای این روی داد برشمرد.
نماینده نهاد رهبری ادامه داد: زمانی اثر به کمال خود می‌رسد که به جامعه مخاطب خود برسد. کاری که در جهاد دانشگاهی انجام می‌شود، پیدا کردن آثار خوب، معرفی آنها و ارائه آن است که کار قابل‌توجهی است. کارهای ترویجی مؤثر است و باید متحول شود.
وی افزود: مقام معظم رهبری با تقریراتی که بر روی برخی کتاب‌های می‌نویسند، جریان کتابخوانی را در بخشی از حوزه تألیفی کتاب‌های بعد از انقلاب احیاء کردند. کارهای نمادینی که در حوزه شعر انجام می‌شود نیز از همین دست است. کارهای نمادین نه به معنای ارتقای تمام کارها، اما در جریان‌سازی مؤثر است.
حجت‌الاسلام رستمی مطرح کرد: در بحث پایان‌نامه باید سوگ‌نامه گفته شود که 25 هزار دانشجو در بخش‌های مختلف علمی کشور در حال تحصیل هستند و این‌همه مسئله‌ای که در کشور داریم، بی‌پاسخ مانده است. بخش‌هایی از این مسائل باکار علمی قابل‌حل است. ما در این فضا دو گرفتاری داریم؛ در بخش‌هایی از حوزه‌های اجرا نیاز به موضوع پژوهشی احساس نشده است. مسئله دوم هم این بحث است که جریانی که در دانشگاهی وجود دارد، چندان تشویق به کشف مسئله و راهکار نمی‌کند.
شبکه‌سازی برای اتصال پژوهشگران
در ادامه هاشم داداش‌پور، معاون وزیر علوم و رئیس امور دانشجویان ضمن تقدیر از جهاد دانشگاهی برای تداوم 19 ساله این جشنواره بیان کرد: از ابتدای انقلاب اسلامی سه نهاد جهاد دانشگاهی، جهاد سازندگی و کمیته امداد شکل گرفت. جهاد دانشگاهی وظیفه خود را به‌خوبی انجام داده است و پژوهشگاه‌های معتبری که در اینجا وجود دارد و در سطح جهانی و در مرز دانش حرکت می‌کنند، موید این قضاوت است.
وی ادامه داد: جهاد سازندگی، جهاد عملی برای آن است که بتوانیم سازندگی را در کشور به عرصه ظهور برسانیم. کمیته امداد نقش حمایتی را برای افرادی که از این وادی عقب افتادند، می‌تواند ایفا کند تا از قافله عقب نمانند.
داداش‌پور بابیان اینکه پایان‌نامه از یک مسئله شروع می‌شود، ادامه داد: فارغ از روشمندی آن، ما می‌توانیم از دو جهت به یک موضوع نگاه کنیم؛ یک مسئله نظری است و دیگری فرقی نمی‌کند که مسئله را از یک واقعیت عملی شروع کنیم که دوباره این مسئله به دانش تبدیل شود یا به نظریه.
وی افزود: نظریه می‌تواند جهان‌شمول باشد یا زمینه‌محور باشد تا در جهت حل آن گام برداشت. سؤالی که به وجود می‌آید، این است که آیا می‌توان با یک پایان‌نامه به پاسخ‌ها دست‌یافت یا نیاز به تکرار پایان‌نامه‌ها هستیم؟ تحقیقات هدفمند نیاز جامعه امروز جامعه ما است تا بتواند نیازهای جامعه ما را حل کند.
معاون وزیر علوم مطرح کرد: ما نیاز داریم پژوهشگرانی را که در یک حوزه پژوهش می‌کنند، مانند یک شبکه به یکدیگر متصل کنیم. این شبکه‌ها باید با بینارشته‌ای‌ها نیز ارتباط برقرار کنند و اگر این موضوع توجه نشود، با ضعف‌های جدی مواجه می‌شویم. اگر چنانچه به صورت مسئله‌محور حرکت کنیم و مسیر را دنبال کنیم، هر مسئله‌ای که به‌صورت خرد وجود دارد، به سطوح بالاتر متصل می‌شود و اگر مسئله‌ای در بالادست وجود دارد، تا زیرساخت‌ها شکل نگیرد، اتفاقی هم در سطوح پایین‌تر ممکن است رخ ندهد و پژوهش‌های هدفمند صورت نگیرد.
در ادامه این مراسم از برگزیدگان این جشنواره تقدیر شد.
یادآور می‌شود، اختتامیه بیست‌وهشتمین جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی و نوزدهمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال با حضور حمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی، عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی، هاشم داداش‌پور، معاون وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان، علی رمضانی، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، مسعود فکری، مدیرکل سیاست‌گذاری معاونت فرهنگی وزارت علوم، اساتید دانشگاه، دانشجویان و برگزیدگان جشنواره برگزار شد.
گزارش از سجاد محمدیان
انتهای پیام
