توهم عملکرد معنوی نداشته باشیم

به گزارش ایکنا از قزوین، مسعود جان‌بزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در وبینار تحلیل روان‌شناختی خطبه‌های امام حسین(ع) که شب گذشته 23 مرداد به همت گروه درمان چندبعدی معنوی خداسو از مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی «طلیعه سلامت» برگزار شد، اظهار کرد: خطبه امام حسین(ع) را در منا مرور کردیم و به این نکته تأکید می‌کنم انحراف از مسیر درست یا آنچه خداوند تعیین کرده است باعث می‌شود گرفتار 2 مشکل اساسی در حوزه اعتقادات غلط و مدیریت اقتصادی شویم.

وی ادامه داد: امام در ادامه این خطبه می‌فرمایند «سپس شما ای گروه نیرومند! دسته‌ای هستید که به دانش و نیکی و خیرخواهی معروفید و به‌وسیله خدا در دل مردم مهابتی دارید که شرافتمند از حساب می‌برد و ناتوان شما را گرامی می‌دارد و آنان که هم‌درجه شمایند و بر آن‌ها حق نعمتی ندارید، شما را بر خود پیش می‌دارند، شما واسطه حوائجی هستید که از خواستارانشان دریغ می‌دارند و به هیبت پادشاهان و ارجمندی بزرگان در میان راه، گام برمی‌دارید».

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به ادامه خطبه امام حسین(ع) اشاره کرد: ایشان گفتند «آیا همه این‌ها ازآن‌رو نیست که به شما امیدوارند که به‌حق خدا قیام کنید؟ اگرچه از بیشتر حقوق خداوندی کوتاهی کرده‌اید، ازاین‌رو حق امامان را سبک شمرده، حقوق ضعیفان را تباه ساخته‌اید و به پندار خود حقّ خود را گرفته‌اید. شما در این راه نه مالی خرج کردید و نه جانی را برای خدا که آن را آفریده به مخاطره انداختید و نه برای رضای خدا با عشیره‌ای درافتادید، آیا شما به درگاه خدا بهشت و هم‌نشینی پیامبران و امان از عذابِ او را آرزو دارید؟». امام حسین(ع) در ادامه بیان کرده است «ای آرزومندانِ به درگاه خدا! من می‌ترسم کیفری از کیفرهای او بر شما فرود آید، زیرا شما از کرامت خدا به منزلتی دست‌یافته‌اید که بدان بر دیگری برتری دارید و کسی را که به‌وسیله خدا بر شما شناسانده می‌شود، گرامی نمی‌دارید بااینکه خود به خاطر خدا در میان مردم احترام دارید. شما می‌بینید که پیمان‌های خدا شکسته شده و نگران نمی‌شوید با اینکه برای یک نقض پیمانِ پدران خود به هراس می‌افتید. می‌بینید که پیمان رسول خدا(ص) خوار و ناچیز شده و کورها و لال‌ها و ازکارافتاده‌ها در شهرها رها شده‌اند و رحم نمی‌کنید و در خور مسئولیت خود کار نمی‌کنید و به کسانی که در آن راه تلاش می‌کنند وقعی نمی‌نهید و خود به چاپلوسی و سازش با ظالمان آسوده‌اید. همه این‌ها همان جلوگیری و بازداشتن دسته‌جمعی است که خداوند را بدان فرمان داده و شما از آن غافلید. مصیبت شما از همه مردم بزرگ‌تر است؛ زیرا در حفظ منزلت علما مغلوب شدید، کاش در حفظ آن تلاش می‌کردید».

زمام امور به دست عالمان به خداست

جان‌بزرگی بیان کرد: امام حسین(ع) در این خطبه بیان کرده است «این برای آن است که زمام امور و گذرگاه احکام یعنی پست‌های کلیدی به دست عالمان به خداست که بر حلال و حرام خدا امین‌اند و از شما این منزلت را ربودند و آن از شما ربوده نشد مگر به‌واسطه تفرق شما از حق و اختلاف شما در سنت پیامبر (ص)، بااینکه دلیل روشن بر آن داشتید، و اگر بر آزارها شکیبا بودید و در راه خدا هزینه‌ها را تحمل می‌کردید، زمام امور دین خدا به شما سپرده می‌شد و از جانب شما به جریان می‌افتاد و به شما برمی‌گشت؛ ولی شما ظالمان را در جای خودتان نشاندید و امور دین خدا را به آنان سپردید تا به شبهه، کار کنند و در شهوت و دلخواه خود راه روند». امام حسین (ع) در این سخنرانی بیان کرده‌اند «فرار شما از مرگ و خوش بودن شما به زندگی دنیا که از شما جدا خواهد شد، آنان را بر این منزلت چیره کرده است. بدین‌سان ضعیفان را به دست آنان سپردید که برخی را برده و مقهور خود ساختند و برخی را ناتوان و مغلوب زندگی روزمره کردند. در امور مملکت به رأی خود تصرف می‌کنند و با هوسرانی خویش ننگ و خواری پدید می‌آورند به سبب پیروی از اشرار و گستاخی بر خدای جبار! در هر شهری خطیبی سخنور بر منبر دارند که به سود آنان سخن می‌گوید، سرتاسر کشور اسلامی بی‌پناه مانده و دستشان در همه جای آن باز است و مردم بردگان آن‌هایند، مردمی که هیچ دست برخوردکننده‌ای را از خود نرانند. آنان که برخی زورگو و معاندند و برخی بر ناتوان سلطه‌گر و تندخوی‌اند، فرمانروایانی که نه خدا شناسند و نه معاد».

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اشاره کرد: امام حسین(ع) گفته‌اند «شگفتا! و چرا در شگفت نباشم که دیار اسلامی در اختیار فریبکاری نابکار و مالیات‌بگیری ستمگر و فرمانروای بی‌رحم بر مؤمنان است، پس خدا در آنچه ما کشمکش داریم حاکم است و در آنچه اختلاف داریم داوری می‌کند. خدایا! تو می‌دانی که آنچه از ما سرزد، برای رقابت در فرمانروایی و نیز دسترسی به مال بی‌ارزش دنیا نبود، بلکه ازآن‌روست که نشانه‌های آیین تو را بنمایانیم و سروسامان بخشی را در سرزمین‌هایت آشکارسازیم تا بندگان ستمدیده تو آسوده گردند و به فرایض و سنن و احکام تو عمل کنند. و شما اگر ما را در این راه مقدس یاری نرسانید و در خدمت ما نباشید، ستمگران بیش‌ازپیش بر شما نیرو گیرند و در خاموش کردن نور پیامبر شما بکوشند. خدا ما را بس است و بر او توکل داریم و به‌سوی او بازمی‌گردیم و سرانجام به‌سوی اوست».

وی با تأکید بر اینکه گرفتار شدن در مسائل دنیوی باعث می‌شود مسیر تغییر کند، تصریح کرد: امام حسین (ع) خطاب به جمعیت حاضر می‌گویند ای کسانی که خود را عالم می‌دانید کلام شما نافذ است. امام علت این احترام معنوی را بیان می‌کنند و می‌گویند این قدرت معنوی به خاطر این نیست که دیگران امید دارند بلکه باید قانون خداوند را اجرا کنید؛ اگر مردم یقین پیدا کنند در دلتان این قصد را ندارید از شما تبعیت نخواهند کرد. امام حسین(ع) در ادامه خطاب به حاضران می‌گویند که عملکرد شما محبوس شده است و می‌گویند شما حقوق الهی را زیر پا گذاشتید و هنگام رسیدگی به‌حق ضعفا آن را ضایع کردید اما اگر حق شما وسط آید صدایتان بلند می‌شود و سعی می‌کنید حق خود را بگیرید و این شرایط نیز وقتی به جود می‌آید که تلاشی نکردید.

جان‌بزرگی اضافه کرد: امام خطاب به حاضران در جمع گفتند به خاطر توهماتی که در ذهن دارید فکر می‌کنید عملکردی معنوی دارید؛ شما دیدید که عهد الهی شکسته شده ولی توجهی نکردید اما اگر پای منافع شخصی به میان آید حال شما بد می‌شود و این در حالی است که وقتی عهد الهی شکسته شد حال شما بد نشد!

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: امام حسین(ع) چهارمین دلیل گرفتاری در آتش برای مخاطبان را این گونه بیان می‌کنند که شما بی‌پناهان را رها کرده‌اید و با کُرنش کردن در برابر ظالم و سازش با آنان برای خودتان امنیت ایجاد کردید چون حاضر نشدید آنچه خداوند نهی کرده موردتوجه قرار گیرد. امام حسین(ع) می‌گویند که حاکمان با سرگرم کردن شما در دنیا منزلگاهتان را گرفتند؛ در صدور احکام قضائی با شما مشورت کردند و اینگونه ناخواسته شما را از مقام خود عزل کردند.

جان‌بزرگی مطرح کرد: امام حسین(ع) به دلایل از دست رفتن اثر رهبران در حکومت اشاره و تأکید می‌کنند که آنان از محور حق دور شدند و در سنت رسول خدا و هنگام اختلاف سکوت کردند، جایی که حضرت زهرا (س) فریاد می‌زدند و گریه می‌کردند توجهی نداشتند و نشنیدند به‌جای اینکه معنای گریه را متوجه شوند سکوت و حتی اعتراض هم کردند. بعد ایشان خیرخواهانه راه پیشگیری را مطرح می‌کنند و می‌گویند اگر سختی را به جان می‌خریدید با صبر و تحمل مسیر باز می‌شد؛ اما شما به ظالمان اجازه دادید مقام را از شما بگیرند و قانون شرع که بر دین استوار بود از دست رفت.

خودکامگی و شهوت جای اصول را گرفت

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تشریح کرد: حدس، گمان، خودکامگی و شهوت از سوی دیگر جای اصول را گرفت و به عوامل افول‌پذیر دل‌بسته شد و این وضعیت در هر زمانی صدق خواهد کرد؛ وقتی جامعه از مسیر حق خارج شود نسبت به افراد ناتوان بی‌خیال خواهید شد و این افراد به چنگال ستمگران خواهند افتاد و با آنان به‌مانند برده رفتار خواهد شد و حاکمان با هوس‌بازی ننگ و رسوایی به بار خواهند آورد؛ در پی آن مردم به اشرار اقتدا خواهند کرد چون اشرار می‌توانند پایه‌های حکومت را محکم کنند چون حکومت از مسیر حق خارج‌شده است.

وی بیان کرد: امام حسین(ع) تأکید دارند که حاکمان ظالم فرمانروای مسلطی هستند که مبدأ و معاد آنان مشخص نیست؛ امام حسین(ع) بر مهربانی و عدم ظلم به مردم تأکید دارند؛ در حکومت معاویه مأموران ظلم می‌کردند که امام حسین(ع) آنان را با ویژگی ستمکاری و نامهربانی معرفی می‌کنند، حواسمان باشد آنان نماز شب می‌خوانند و اهل نماز شب بودند!

جان‌بزرگی خاطرنشان کرد: امام حسین(ع) در پایان خطبه دعا کردند کارهایشان به خاطر به دست آوردن حکومت نیست به خاطر این است اصل و ارزش دین خدا را بارز کنند. امام خطاب به جمعیت حاضر که عالم هستند می‌گویند اگر من را یاری نکنید و در گرفتن حق هم‌صدا نشنوید منتظر باشید ستمگران قدرت بیشتری پیدا خواهند کرد و در خاموش کردن مشعل نبوت از هیچ چیزی دریغ نخواهند کرد.

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان متذکر شد: امام حسین 2 سال قبل از مرگ معاویه به‌خوبی شرایط جامعه و علل سقوط آن را بررسی می‌کنند و سپس می‌گویند چه نیتی دارند.