روزه‌داری انسان را به آرامش روحی حقیقی می‌رساند/ روزه‌داری تمرین اخلاص است
گروه معارف: یک روانشناس عنوان کرد: مباحث اعتقادی به‌ویژه روزه‌داری ارزش‌های فرد را غربال و رفتارهای ناپسند روزانه او را کاهش می‌دهد و تأثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی او ایجاد می‌کند که در نهایت او را به آرامش روحی حقیقی می‌رساند.
با وجود پیشرفت‌های سریع در جهت حل مشکلات جسمی انسان ها، اما می‌بینیم علم پزشکی هنوز گامی موثر در جهت حل مشکلات روحی و روانی انسان ها بر نداشته است.
همگان بر ارتباط بین جسم و روان انسان اتفاق نظر دارند؛ علم روانشناسی طی یك قرن گذشته نسبت به پدیدهٔ مذهب موضع‌گیری‌های بسیار متفاوتی داشته است؛ به گفته روانشناسان توجه به مسائل عبادی و امور ماوراء طبیعی، بهترین درمان این بیماری‌ها شناخته می‌شود؛ در این گزارش به بررسی نقش و جایگاه دین در آرامش روانی انسان می‌پردازیم.
یکی از مهمترین عبادات الهی و از اساسی‌ترین فرایض دینی روزه به شمار میرود که شایستهترین درمان برای فشارهای روحی و بیماری‌های روانی دانسته شده است، انسان روزه‌دار خود را در جهانی می‌بیند که دارای حساب و کتاب دقیق است و گرداننده آن، قدرتی است که فناپذیری و نیستی در وجودش راه ندارد.
با توجه به اینکه در ماه رمضان ارزش‌های معنوی و عرفانی بیشتر از ماه‌های دیگر نمود پیدا می‌کند، بنابراین نوعی نظم در رفتارها و زندگی افراد حکمفرما می‌شود که در نتیجه آن، عادات ناپسند روزانه کاهش یافته و تاثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی انسان ایجاد می‌کند.
مونا میرزایی، کارشناس و مشاور خانواده، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از همدان، اظهار کرد: درصد پایینی از بیماری افسردگی و اختلالات بالینی به وراثت وابسته است و درصد بالای آن به شرایط محیطی همچون فرزند پروری، شرایط خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و... بستگی دارد.
وی افزود:نوسانات خلقی یا همان سرماخوردگی پزشکی را می‌توان از آگاهی خود فرد و طرافیان او نسبت به این بیماری تشخیص داد که با علائم بسیاری چون بی‌تفاوتی هیجانی، کندی روانی، بی انگیزگی، خواب نامنظم، تغییرات هورمونی، بی‌اشتهایی و پر اشتهایی عصبی که طی آن وزن فرد 20 کیلو افزایش و یا کاهش پیدا می‌کند و... ظاهر می‌شود.
زنان بیشتر از مردان به افسردگی دچار می‌شوند
میرزایی بیان کرد: افسردگی‌ها در دو گروه افسردگی‌های اصلی و افسردگی دو قطبی جا داده می‌شود، که نوع اول شامل افسردگی‌های پس از زایمان و طلاق، پیش از قائدگی، دوران یائسگی و بلوغ و افسردگی‌های فصلی است؛ افسردگی‌های دو قطبی که فرد علاوه بر مشاوره روانشناسان از تجویز دارو های روانپزشک نیز بهره‌مند می‌شود.
این کارشناس خانواده ادامه داد: آمار بانوان افسرده به مراتب بیشتر از آقایان است چرا که زنان آسیب پذیرتر از مردان هستند، برداشت‌های ذهنی یک فرد افسرده درونی است و تمام اتفاقات بد روزگار را به خود نسبت می‌دهد، قابل ذکر است درصد خودکشی در میان اشخاص افسرده بیشتر است چرا که فرد دچار در خود ماندگی می‌شود.
وی عنوان کرد: برای در مان یک فرد افسرده ابتدا، تست‌های روان سنجی، آزمون‌های چند وجهی، آزمون سلامت روان و پرسشنامه گرفته می‌شود سپس با توجه به اطلاعات مذبور، رفتار درمانی شناختی ((CBT فرد انجام می‌شود در مرحله بعد، از فرد مورد نظر خواسته می‌شود از هر آنچه که باعث افسردگی او می‌شود دوری کند، تجویز یک رژیم غذایی مناسب با حضور غذاهای محرک در این رژیم از مراحل بعدی درمان است.
میرزایی گفت: انجام ورزش‌های هوازی همچون شنا و کوهنوردی و هر فعالیتی که شخص به آن علاقمند است، ریلکسیشن با انجام حرکات یوگا و استفاده از 5 حس بینایی، شنوایی، چشایی، لامسه و بویایی خود در هر محیط جدید جهت برقراری ارتباط با دیگران و خروج از یک حسی از دیگر پیشنهادات لازم به افراد افسرده جهت درمان است.
این روانشناس ابراز کرد: اسلام دین کاملی است که با وجود گذشت چندین قرن از شکل گیری آن، راهکار‌هایی به روز ارائه کرده است که علم روانشناسی با سیر تکاملی خود اکنون به آن دست یافته است، یکی از مهمترین مشکلات انسان امروز افسردگی یا اختلالات روحی و روانی است که به تبعات فرسایش روح، جسم او را نیز فرسایش می‌دهد.
اعتماد به نفس، از نتایج روزه‌داری
وی یادآور شد: مباحث اعتقادی به ویژه روزه داری ارزش های فرد را غربال و رفتارهای ناپسند روزانه او را کاهش می‌دهد و تاثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی او ایجاد می‌کند که در نهایت او را به آرامش روحی حقیقی می‌رساند که خواه یا ناخواه در یک فرد افسرده نیز تأثیرگذار خواهد بود، از آنجا که بیماران افسرده دو قطبی دچار کندی رفتار هستند و به طور ناخودآگاه از آرامش بی‌بهره‌اند؛ لذا روزه‌داری برای این افراد باید با دستور پزشک معالج تجویز شود.
میرزایی اظهار کرد: یکی دیگر از نتایج مثبت روزه داری در همه افراد به ویژه، بیماران دچار مشکلات روحی و روانی، احساس رضایت از خود یا به عبارتی اعتماد به نفس است که فرد در کنار پذیرش وجودی خود، نقاط قوت و ضعف خود را بررسی می‌کند و سپس پاسخی منطقی به امیالی که پروردگار نسبت به آن انسان را امر و نهی كرده است می‌دهد و فرد برای پذیرش خود نقاط ضعفش را با ارتباط با معبود خود پوشش می‌دهد که در نهایت خود باوری، اعتماد به نفس و احساس نشاط در خود احساس خواهد کرد.
این مشاور خانواده افزود: روزه‌داری سبب آرامش روحی شده و استرس و نگرانی را از انسان روزه‌دار دور می‌كند که این امر مسلما تنها در سایه گرسنگی و تشنگی‌های بی‌هدف و بدون احساسات پاك معنوی میسر نخواهد شد، به عبارتی ارتباط معنوی انسان با معبود و توكل بر او باعث نوعی نشاط روانی در فرد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: استرس در حد طبیعی خود، خوب بوده و حتی عملکرد فعالیت‌های فرد را نیز افزایش می‌دهد اما بیش از حد آن موجب انواع بیماری‌های روحی و جسمی همچون قلبی، ریوی، گوارش، خود ایمنی و ... می‌شود، به طور کلی می‌توان گفت کسی که سلامت روان نداشته باشد، سلامت جسم نیز نخواهد داشت.
میرزایی گفت: دستگاه عصبی در افراد مضطرب دارای فعالیت بیش از حد است اما در حالت روزه داری این فعالیت کاهش یافته و به جای آن فعالیت دستگاه پاراسمپاتیک افزایش می‌یابد که به تبع نتایج مثبتی همچون کاهش استرس و اضطراب را به دنبال خواهد داشت.
این روانشناس در پایان یادآور شد: بسیاری از رفتارهای ناهنجار اجتماعی همچون،ضرب وشتم، استفاده از مشروبات الکلی، قتل، غارت و ... در طول ماه‌های مذهبی و معنوی سال مانند ماه رمضان کاهش می‌یابد که آن به دلیل محکم و قوی تر شدن ارتباط بین انسان با خدا در این ماه است که این خود تحول فکر، و به تبع کنترل رفتار انسان را به دنبال دارد.
روزه؛ تنها فریضه عبادی که خداوند به شخصه پاداش آن را خواهد داد
ناهید بادامی، مدرس حوزه علمیه استان نیز به ایکنا گفت: از میان تمام عبادات، روزه تنها فریضه عبادی است که خداوند ضامن ارائه پاداش آن به فرد روزه دار شده است و فرد روزه دار نیز خالصانه و بدون ریا از اذان صبح تا اذان مغرب خود را ملزم به رعایت اصول روزه داری می‌داند.
وی افزود: روزه بهترین تمرین برای اخلاص است، طبق روایات اگر انسانی به مدت 40 روز عملی را خالصانه برای خداوند انجام دهد، پروردگار چشمه حکمت را از قلب او بر زبانش جاری خواهد کرد؛ حال در این میان ماه مبارک رمضان به مدت 30 روز به انضمام دهه پایانی ماه شعبان که سفارش بسیار بر روزه داری در این ایام شده است می‌تواند فرصت مناسبی جهت رسیدن به اخلاص و تربیت کامل انسان باشد.
بادامی اضافه کرد: روزه داری نه تنها برای رسیدن به اخلاص همچون سپری انسان را از بسیاری از گناهان در امان نگه می‌دارد بلکه فرد با تمرین تقوا و اخلاص به درجه ای از فرقان دست می‌باید که می‌تواند راه درست را از نادرست تشخیص دهد.
این مدرس دانشگاه عنوان کرد: طبق آیه شریفه «وَعَدَ اللّهُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنّات تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاْ نْهارُ خالِدینَ فیها وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی جَنّاتِ عَدْن وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ؛ .... بزرگتر از هر نعمتی، مقام رضا و خشنودی خداوند است»(توبه/آیه 72)، بزرگ ترین نعمت، خشنودی خداوند است.
وی گفت: انسان در نماز یومیه خود، 10 مرتبه از پروردگار، می‌خواهد که او را به راهی هدایت کند که در آن دست‌یابی به نعمات میسر خواهد بود، نعمتی که سلامتی روح، روان و جسم را به دنبال خواهد داشت که روزه نمونه بارز این نعمت است.
بادامی ابراز کرد: انسان در این ماه، با تمرین تقوا و اخلاص خود را در محضر خداوند حاضر می‌بیند و به دنبال رضایت و خشنودی اوست لذا از انجام بسیاری از اعمال ناشایست خودداری می‌کند از این باب، در این ماه شاهد کاهش جرم و جنایات و ناهنجاری‌های اجتماعی هستیم.
گزارش از لیلا خدائی
