شب قدر هدیه‌ای مافوق تصور برای بندگان است
عالم اهل سنت هرمزگانی به تشریح تعاریف، ویژگی‌ها و فضایل شب قدر از منظر آیات و روایات پرداخت و این شب مبارک را هدیه‌ای مافوق تصور برای بندگان از سوی خداوند متعال دانست.
شیخ عبدالله دریایی، دانش‌آموخته فقه و معارف اسلامی و از علمای اهل سنت استان هرمزگان در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: در مورد وجه تسمیه شب قدر اقوال مختلفی بین مفسرین است از جمله اینکه به علت عظمت این شب است و عظمتش به سبب نزول قرآن و یا ملائکه در آن بوده و یا به این خاطر که برکت و رحمت و مغفرت فراوانی در آن نازل می‌شود و یا اینکه شب قدر نامیده شده چون شخص احیاء کننده آن دارای قدر و منزلت می‌شود.
وی افزود: برخی دیگر هم گفته‌اند قدر به معنای تضییق و تنگی است و معنای تضییق در آن مخفی بودن و عدم معین بودنش است و یا اینکه زمین به خاطر کثرت نزول ملائکه در این شب تنگ می‌شود. همچنین در وجه تسمیه‌اش گفته‌اند که قدر به معنی قَدَر یعنی تقدیر و سرنوشت است؛ بدین معنا که احکام تمام سال بندگان در این شب مقدر می‌شود و در آیه 4 سوره دخان نیز آمده است: «فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ؛ در آن شب هر امری بر اساس حکمت (الهی) تدبیر و جدا می‌گردد».
شیخ دریایی ادامه داد: «امام النووی» عالم، مجتهد و محدث برجسته شافعی در این زمینه می‌گوید: «علما گفته‌اند به این شب، شب قدر گفته‌اند چون ملائکه تقدیرها را می‌نویسند این قول را گروهی از مفسرین از مجاهد و عکرمه و قتاده و غیره روایت کرده‌اند. البته گفته شده منظور نوشتن اصل تقدیر بندگان نیست بلکه اظهار و مشخص نمودن تفصیلی قضا و قدر الهی در این شب صورت می‌گیرد.( فتح الباری لابن حجر)» خلاصه قول اینکه هرکدام از معانی مذکوره مقبول و موجه بوده و بیانگر اهمیت این شب است.
این عالم اهل سنت عنوان کرد: علاوه بر مواردی که ذکر شد خداوند متعال در سوره قدر می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِلَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. و تو چه دانى كه شب قدر چيست؟ شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است». لذا هزار ماه یک عمر است و چه لطف عظیمی است که ره صد ساله را یک شبه طی طریق نمایی و این در درگاه الهی شدنی است چون آن ذات مهربان و حکیم می‌خواهد بندگانش را از طرق مختلف به حد اعلای معنویت برساند.
میزان الهی در شب قدر
شیخ دریایی بیان کرد: اینکه ارزش اعمال در میزان الهی در این شب بالاتر از هزار ماه است محدود به عبادت خاصی نیست، بلکه دایره وسیعی را شامل می‌شود که بسته به نوع عبادت و عمل خیری که شخص انجام می‌دهد بار معنوی وسیعی را متوجه حال خویشتن کرده و در پیشبرد اهداف خلقتیش در سایر ایام سال از آن بهره می‌برد.
وی ادامه داد: برای مثال شخصی کارمند یا تاجر است، اقتضای تأمین معیشت شخصی و نیاز جامعه این شخص را در این منصب قرار داده است، اگر چاشنی این شغلش بار معنوی برگرفته از دستور شریعت نباشد قطعاً این دو مهم، یعنی تأمین معیشت شخصی و نیاز جامعه به صورت هم‌زمان و متعادل حاصل نشده و برآیند تلاشش در این منصب مطلوب نخواهد بود و لذا نیازمند موتور محرکه قوی که همان روح و معنویت موجود در آن منصب باشد از ضروریات است، وقتی این شخص کارمند یا تاجر شب قدری که بیش از هزار ماه بار معنوی در خود دارد را قدر دانست قطعاً به همان اندازه خوب‌تر خواهد شد و به‌تبع آن، کارکرد شغلی‌اش هم افزون می‌شود.
مدرس مدرسه دینی سلطان‌العلماء طولای قشم تصریح کرد: اگر مسئول و یا هر صاحب‌منصب و شغلی در شب قدر تنها به این اکتفا کند که مقداری به نماز ایستاده و چند آیه‌ای بدون تفکر از قرآن کریم را قرائت کرده و در صبح شب قدر ارباب رجوعش را بدون خدمت درخور شأن رها کند، قطعاً از نفحات شب قدر علیرغم انجام برخی از صور عبادات بی‌بهره مانده است.
شیخ دریایی اضافه کرد: اما اگر شخصی در شب قدر علاوه بر انجام عبادات مورد تأکید و خاص یکی از دغدغه‌ها و عباداتش تفکر در چگونگی حل مشکل ارباب رجوع به تناسب شغلش باشد، نفحات این شب قدر او را در مسیر کاروان معنویت ماه‌ها به جلو برده و درجه خوب بودنش را مضاعف می‌سازد.
شب قدر کدام شب از ماه رمضان است؟
وی اظهار کرد: در خصوص اینکه شب قدر در چه شبی از ماه مبارک رمضان قرار دارد، مجموع اخبار وارده در این زمینه دال بر آن است که شب قدر در یکی از شب‌های فرد دهه آخر ماه مبارک رمضان است یعنی 21، 23، 25، 27 و یا 29 رمضان و نزد جمهور اهل سنت شب بیست و هفتم مورد تأکید بیشتری قرار گرفته است.
این دانش‌آموخته فقه و معارف اسلامی عنوان کرد: البته با توجه به اختلافی که بین کشورهای اسلامی در شروع رمضان وجود دارد، بهتر است شخصی که به دنبال خیر است هر 10 شب را احیا کرده و بر انجام عبادات جدیت داشته باشد همان‌گونه که در روایت صحیح داریم که وقتی دهه آخر ماه مبارک رمضان فرا می‌رسید رسول‌الله(ص) جدیتش در عبادت بسیار شده و خانواده‌اش را هم بیدار می‌کرد.
شیخ دریایی اضافه کرد: یک انسان عاقل که همیشه به دنبال سود و منفعت معنوی است قطعاً می‌داند که وقتی ارزش اعمالش در شب قدر بیشتر از انجام آن در طول 83 سال است، احیای تمام 10 شب را جزء برنامه زندگی خود قرار می‌دهد. فرض می‌گیریم شخصی 20 سال عمر کرده باشد و شب قدر هرسال را هم احیا و درک کرده باشد، انگار این شخص 1660 سال عمر مفیدش بوده و کدام شخص عاقلی چنین سودی را از دست می‌دهد؟!
ویژگی‌های شب قدر
وی در خصوص ویژگی‌های شب قدر عنوان کرد: شب قدر شب نزول قرآن است خداوند متعال می‌فرماید:«إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ»، شب پربرکتی است که اجر احیا کننده آن چند برابر می‌شود: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ»، شبی است که تقدیر بندگان در این شب از لوح محفوظ به صحف ملائکه نازل می‌شود: «فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ»، شب غفران و بخشایش است و خداوند متعال گناه کسانی را که با اخلاص این شب را به عبادت احیا کنند می‌آمرزد: «مَن قَامَ لَيْلَةَ القَدْرِ إيمَانًا واحْتِسَابًا، غُفِرَ له ما تَقَدَّمَ مِن ذَنْبِهِ».
این عالم اهل سنت هرمزگانی ادامه داد: شب قدر شب امنیت و سلامتی است، چراکه فرشتگان در آن به زمین فرود آمده و خیر و سلامتی را منتشر ساخته و رحمت و مودت را پخش می‌کنند، از این رو مؤمن در آن احساس آرامش و سلامتی و امنیت می‌کند: «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ» و انجام اعمال صالح در آن از هزار ماه هم بهتر است.
اعمال شب قدر
شیخ دریایی تصریح کرد: اعمالی که انجامش در این شب مستحب و مورد تأکید است ابتدا قرائت قرآن است. برترین عملی که یک شخص مسلمان می‌تواند در ماه مبارک رمضان آن را انجام دهد قرائت قرآن و تدبر در آن است خصوصاً در شب قدر که اجر و فضل بسیار زیادی دارد.
وی بیان کرد: عمل دیگر قیام‌اللیل است، خداوند متعال بندگان را تشویق کرده است که به نماز شب پایبند باشند؛ چراکه آن سریع‌ترین طریق وصول به رضایت الله متعال است و بهترین اوقات برای این امر ماه رمضان و خصوصاً شب قدر است. عمل دیگر کثرت دعا و ذکر است، خداوند دعاها را در شب قدر مستجاب می‌کند و لذا مستحب و نیکوست که در این شب به کثرت دعا کنیم.
این دانش‌آموخته فقه و معارف اسلامی افزود: یکی دیگر از اعمال مستحب شب قدر صدقه دادن است، عمل صالح در شب قدر از انجام آن در سایر ماه‌ها هزار برابر ارزشمندتر است و لذا زیاد صدقه دادن و احسان به دیگران در این شب مورد تأکید است. تمام اعمالی که ذکر شد مشترک بین اهل سنت و تشیع است و مورد تائیدات فراوان قرار گرفته است با این توضیح که دعاهای مأثور فریقین بعضاً متفاوت بوده که منشأ این تفاوت اختلاف در منابع روایی هر گروه است.
فضایل شب قدر
شیخ دریایی بیان کرد: کارشناسان برنامه‌ریزی تأکید می‌کنند که یک انسان می‌تواند عمرش را دو برابر کند و منظورشان عمر تولیدی و ثمربخشی انسان است اما بزرگ‌ترین هادی و راهنما ما را راهنمایی می‌کند که هرساله می‌توانی عمرت را دو برابر کنی. منظورمان عمر تولیدی دنیوی نیست، بلکه سخن از عمر ثمربخش اخروی است با لحاظ این امر که دین ما مربوط به دین و دنیاست و برآیند مضاعف شدن عمر معنوی‌مان هم شامل هر دو می‌شود.
وی اظهار کرد: شرکت‌های بزرگی را می‌بینیم که سالیانه امتیازات ویژه‌ای اعلام می‌کنند که مثلاً مقداری تخفیف در قیمت‌ها داریم اما امکان ندارد شرکتی را بیابید که در مقابل خرید هر قطعه، بیش از 83 قطعه هدیه دهد. چراکه بر اساس محاسبات دنیوی و مادی این امر غیرمعقولی است اما فرضاً چنین فرصتی را مشاهده کردی آیا معقول است که آن را از دست بدهی ؟ و چه تصوری از کسی که این فرصت را دست بدهد خواهی داشت؟
مدرس مدرسه دینی سلطان‌العلماء طولای قشم افزود: رسول‌الله(ص) از طریق وحی قرآنی شبی که بهتر از 83 سال است را بر ما عرضه می‌کند در حالی که غالب عمر امت اسلام بین 60 تا 70 سال است یعنی چیزی بالاتر از عمر. واقعاً کسی که این فرصت را غنیمت ندانسته و چنین سود کلانی را از دست بدهد محروم است و باید به حالش افسوس خورد.
شیخ دریایی تصریح کرد: دلیل بر این عرضه هم سخن آن خالقی است که غفلت و خواب به او راه نداشته و هرگز خلاف وعده نمی‌کند . آنجا که می‌فرمایند: «ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. و تو چه دانى كه شب قدر چيست؟ شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است». و برای ضرورت بهره‌مندی از این امتیاز تنها این سخن باری‌تعالی کافی است که می‌فرماید: «وَرَبُّكَ الغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِكُم مَّا يَشَاءُ كَمَا أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ؛ و پروردگار تو بى‌نياز و رحمتگر است. اگر بخواهد شما را مى‌برد، و پس از شما، هر كه را بخواهد جانشين [شما] مى‌كند؛ همچنان كه شما را از نسل گروهى ديگر پديد آورده است».
وی عنوان کرد: علاوه بر این ارزش مافوق تصور، یکی دیگر از هدایای شب قدر آمرزش گناهان است. رسول‌الله(ص) فرمودند: «مَنْ قَامَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ؛ هرکس شب قدر را با ايمان و به اميد اجر و پاداش به عبادت سپری کند، گناهان گذشته‌اش بخشيده می‌شود».
این عامل اهل سنت ادامه داد: اما هر هدیه و جایزه‌ای دارای شرایطی است و اینجا تنها یک شرط وجود دارد و آن اینکه شب‌زنده‌داری و اعمال نیکت تنها از روی ایمان و چشمداشت پاداش از خداوند باشد. آری احیاء لیله‌القدر با نماز، قرائت و تدبر در قرآن، ذکر، استغفار، صدقه، احسان به دیگران، تفکر در بهبود روند خدمت‌گزاری و کیفیت‌بخشی به وظیفه‌ای که بر عهده داری و دعا از غروب خورشید تا طلوع فجر محقق می‌شود که با انجام خالصانه این اعمال و به طور کلی هر عمل خیری این هدیه را دریافت کرده و عمرت را در هرسال دو برابر مقرون به بار معنوی و نفحات الهی می‌کنی و این همان برکت در عمر خواهد بود.
انتهای پیام
