ضرورت سلوک علوی و نبوی در حکمرانی جامعه اسلامی

به گزارش ایکنا از هرمزگان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی، شب گذشته، دوم شهریورماه، در نشست مجازی «نقش نیایش‌های امام سجاد(ع) در حکمرانی کنونی جامعه اسلامی»، اظهار کرد: در مناجات «خمسه عشر» امام سجاد(ع) ما شاهد یک ترتیب منطقی هستیم. علامه مجلسی و شیخ حر عاملی در مورد مباحث متعدد در این مناجات سخن گفته‌اند.

وی افزود: پرسش آن است که آیا سلوک اخلاقی و عرفانی می‌تواند جایگاهی در حکمرانی جمهوری اسلامی داشته باشد یا خیر و برای پاسخ باید ببینیم حکمرانی چیست. حکمرانی به معنی سیاست‌گذاری، ارائه خدمات عمومی و به عبارت دیگر خط‌مشی گذاری، باید و نبایدهای کلان و خرد، ساختار سازی‌هایی که تأمین‌کننده اهداف و تأمین اجتماعی جامعه باشند، است.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: وقتی در حکمرانی، سیاست‌گذاری و خط‌مشی‌گذاری صورت گرفته و سپس تنظیم‌گری، قانون‌گذاری، ساختارسازی انجام می‌شود، در پی آن خدمات عمومی نیز شکل می‌گیرد. خدمات عمومی تأمین اجتماعی شامل تأمین امنیت، سلامت، معیشت و مدنیت با رویکرد عاقلانه، عادلانه و معنویت‌مدارانه است که باید در جامعه تحقق یابد.

خسروپناه تصریح کرد: در مناجات خمس عشر، علاوه بر سلوک اخلاقی، عرفانی و فردی که در ساختار حکمرانی نیز مفید است، نسبت به خود مقوله حکمرانی جامعه اسلامی نیز توجه و بیان شده که این حکمرانی باید مانند فرد، سالک الی الله باشد. سلوک، تنها فردی نبوده و سازمان‌ها و حکمرانی نیز به این سلوک نیاز دارد.

وی اضافه کرد: امام سجاد(ع) در منزل اول که مربوط به مناجات و راز و نیاز توبه‌کنندگان است می‌فرمایند: «إِلٰهِى أَلْبَسَتْنِى الْخَطایا ثَوْبَ مَذَلَّتِى، وَجَلَّلَنِى التَّباعُدُ مِنْکَ لِباسَ مَسْکَنَتِى، وَأَماتَ قَلْبِى عَظِیمُ جِنایَتِى فَأَحْیِهِ بِتَوْبَةٍ مِنْکَ یَا أَمَلِى وَبُغْیَتِى خدایا! گناهان بر من لباس خواری پوشانده و دوری از تو جامه درماندگی بر تنم پیچیده و بزرگی جنایتم دلم را میرانده، پس آن را با توبه به درگاهت زنده کن». امام سجاد(ع) در این مناجات از گناهان و خطاهایی که انسان انجام داده است، توبه می‌کند و بزرگ‌ترین جنایت انسان را این می‌داند که آدمی دل خود را می‌میراند. سازمان نیز به همین شکل است و مثل انسان حیات و ممات دارد.

این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: امام سجاد(ع) در ادامه از نفس اماره و شیطان و قلب خویش به خداوند شکایت می‌کند. سه مؤلفه نفس اماره، شیطان و قلب بیمار در سازمان و نهاد نیز حضور دارد. گاهی فرد دچار غفلت می‌شود و نیاز دارد که رحمت الهی به سویش سرازیر شود. در دوران دفاع مقدس، جبهه انقلاب اسلامی، جبهه بیداری بود، جبهه‌ای بود که غفلت را زدود و در غیر این صورت، نمی‌توانست در مقابل جنگ جهانی سوم بایستد.

خسروپناه اظهار کرد: یک‌وقت حکمرانی، فرعونی است، انقلابی می‌شود و فرعون کنار می‌رود و حکمرانی ولایی شکل می‌گیرد. این به معنی توبه الی‌الله و به سمت کمال و ولایت الهی رفتن، است اما یک‌زمان همین حکمرانی ولایی که فرعون را کنار زده است، گرفتار حکمرانی قارونی می‌شود؛ آنگاه‌که اختاپوس‌های اقتصادی، قدرت اقتصادی را به دست بگیرند و فقر جامعه را افزایش دهند، از این مسئله باید توبه و شکوه کرد. باید حکمرانی را نبوی و علوی کرد، همان‌گونه که حضرت امیر(ع) در نهج‌البلاغه به ما آموخت.

وی افزود: امام سجاد(ع) در منزل ششم دعای خمس عشر که اختصاص به «شکر» دارد، می‌فرمایند: «إِلٰهِى أَذْهَلَنِى عَنْ إِقامَةِ شُکْرِکَ تَتابُعُ طَوْلِکَ وَأَعْجَزَنِى عَنْ إِحْصاءِ ثَنائِکَ فَیْضُ فَضْلِکَ؛ خدایا، پیاپی آمدن نیکی و محبتت، برپاداشتن سپاست را از یاد من برد و فراوانی بخششت، مرا از شمارش ستایشت درمانده ساخت». وقتی توفیق توبه نصیب انسان شد و حکمرانی توبه کرد، باید شکرگزار باشیم. ما باید شکرگزار جبهه انقلاب در دوران دفاع مقدس، جبهه علمی و شهید فخری‌زاده‌ها، حکمرانی مقاومت و شهید حاج قاسم سلیمانی باشیم.

این استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: توفیق اطاعت و راز و نیاز محبین، ازجمله دیگر منازلی است که در این دعا به آن اشاره شده است. انسان زمانی به محبت خلق می‌رسد که محبت الهی را چشیده باشد، در این صورت شکرگزار خواهد شد. در احوالات مجاهدان راه خدا ازجمله حاج قاسم و شهید فخری زاده، می بنیم که چه انسی با مردم داشتند.

خسروپناه عنوان کرد: وقتی حکمران خطا و گناه را فهمید، توبه کرد و خوف و رغبت الهی یافت باید نسبت به صراط مستقیم الهی شاکر باشد و محبت و ارادت الهی پیدا کند و سیاست‌گذاری و ساختارسازی‌اش بر اساس قانون الهی باشد، چراکه نمی‌توانیم بگوییم که ما محبت به خدا داریم اما در عمل سیاست سازی ما بر حق نباشد.

وی در پایان با اشاره به اینکه هرگز نمی‌توان عظمت کلام امام سجاد(ع) را در هیچ کتاب عرفانی یافت، یادآور شد: منازل و مناجات‌ها و گام‌های سه‌گانه «توبه»، «اطاعت الهی» و نهایتاً «مقام فقر و زهد» باید در حکمرانی التزام یابد تا موفقیت و تمدن اسلامی حاصل شود و حکمران نیز نباید این موفقیت را متعلق به خود بداند.