اوصاف لیله‌القدر در آیات و روایات، آفاقی و انفسی است

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید محمدی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، شب گذشته، 12 اردیبهشت‌ماه، در ویژه برنامه مجازی «آیات و اشارات» که به همت مرکز فعالیت‌های قرآنی منطقه آزاد کیش برگزار شد، اظهار کرد: در شب نوزدهم تقدیرات انسان‌ها طرح می‌شود، در شب 21 رمضان تایید می‌شود و در شب 23 رمضان، تنفیذ و برای اجرا، ابلاغ می‌شود. لیله‌القدر شب حساسی است و آنقدر مهم بوده که شهید ثانی از فقهای بزرگ اسلام، یک سال را احیا گرفت تا یقین کند لیله‌القدر را درک کرده است.

وی افزود: سوره قدر در مکه نازل شده و سوره ای کوتاه، موزون، بسیار پرنکته و دارای خواص عجیبی است. در روایات آمده است، کسی که در نماز واجب خود، سوره قدر را بخواند به او ندا می رسد که خداوند گذشته تو را بخشیده و از نو آغاز کن. امام رضا(ع) روایتی دارند که می‌فرماید: کسی که در زیارت قبور مؤمنین، سوره قدر را 7 مرتبه بخواند، خداوند آن مردگان و فردی که سوره را تلاوت کرده، می‌آمرزد.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: قرآن کریم دو بار نازل شد. یک بار، یکباره در لیله‌القدر بر قلب نازنین پیامبر(ص) و یک بار نیز به صورت تدریجی در طی 23 سال نازل شد. نزول یکباره قرآن تعبیر انزال (نزول دفعی) داشته و نزول تدریجی، تعبیر تنزیل دارد و نزول دفعی در شب قدر صورت گرفته است.

محمدی ادامه داد: خداوند در آیه دوم سوره قدر می‌فرماید: «وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ؛ و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟!». اعراب «ما ادراک» را برای بیان کردن عظمت یک چیز بیان می‌کنند. بلافاصله خداوند خود پاسخ می‌دهد: «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ شب قدر از هزار ماه بهتر و بالاتر است». نمی‌گوید لیله‌القدر معادل هزار ماه است، بلکه می‌فرماید از هزار ماه بهتر است.

وی تصریح کرد: یکی از معانی قدر، مقام و منزلت است که به آن لیله‌القدر می‌گویند. معنای دیگر آن تقدیر و سرنوشت است و مقدرات در این شب تقدیر می‌شود. در روایات آمده است که شب قدر آغاز سال جدید و پایان سال گذشته است. سال های شمسی و قمری و میلادی و... بر اساس چرخش خورشید و ماه و مسائل دیگر است اما آغاز سال حقیقی هر انسان در شب قدر است. هر چیز یک مؤمن اعم از مرگ و میر، فرزندآوری، حوادث، رزق و روزی و... در این شب تقدیر می‌شود.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: اوصافی که برای لیله‌القدر در آیات و روایات گفته شده، هم آفاقی و هم انفسی است. اتفاقاتی در درون و بیرون می‌افتد. لیله‌القدر خارج از اتفاقات بیرونی نیست، همانطور که حقیقت شب قدر در درون انسان است.

لیله‌القدر؛ شبی 24 ساعته در تمام افق‌های کره زمین

محمدی عنوان کرد: این سوال مطرح می‌شود که آیا لیله‌القدر زمان کوتاهی به افق مکه یا ایران است؟ لیله‌القدر از بدو خلقت بوده و خواهد بود و مختص اسلام نیست. این شب 24 ساعت است که تمام افق‌های کره زمین را شامل می‌شود. دقیقا همانطور که عید سعید فطر یک روز 24 ساعته است؛ یعنی هر افقی به حسب خود، وقتی به زمان 19 یا 21 یا 23 رمضان برسد آن شب، شب قدرش است.

وی خاطرنشان کرد: ما از رفتاری که پیامبر گرامی اسلام(ص) در دهه آخر رمضان داشتند می‌فهمیم که آن اتفاق بزرگ در این دهه می‌افتد. شب قدر در 19 یا 21 یا 23 و یا به تعبیر اهل سنت 27 رمضان که باشد، به هر صورت پیامبر(ص) در دهه آخر رمضان بستر خود را جمع می‌کردند. احیاء قطعی را در دستور کار خود قرار می‌دادند و همه را به احیاء، خواندن نماز و قرآن و دعا سفارش می‌کردند. حضرت زهرا(س) در شب 23 رمضان به صورت فرزندانشان آب می‌پاشیدند که مبادا خوابشان ببرد.

ضرورت درخواست افزایش ظرفیت وجودی از خداوند در لیله‌القدر

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی اضافه کرد: گاهی اگر خاموش باشیم و چیزی نگوییم، مقدراتمان برایمان رقم می‌خورد اما اگر خود از خداوند همه خیر دنیا و آخرت را درخواست کنیم، خداوند بر اساس ظرفیت وجودی ما تقدیرمان را رقم خواهد زد. یکی از چیزهایی که باید از خداوند بخواهیم، این است که ظرفیت وجودی و قدر ما را گسترش و توسعه دهد تا بتوانیم برترین هایی را که به برترین انسان‌ها داده، دریافت کنیم.

محمدی بیان کرد: در روایتی آمده که حضرت موسی به خداوند گفت: «خدایا مقام قربت را خواهانم»، پاسخ آمد: «قرب من در بیداری شب قدر است». موسی به خداوند گفت: «پروردگارا رحمتت را خواستارم»، پاسخ آمد: «رحمت من در ترحم بر مساکین در شب قدر است». موسی فرمود: «خدایا جواز عبور از صراط را خواستارم» پاسخ آمد: «رمز عبور از صراط، صدقه در شب قدر است». موسی عرض کرد: «خدایا بهشت و نعمت‌های آن را می‌طلبم»، پاسخ آمد: «دست‌یابی به نعمت‌های بهشتی درگرو تسبیح گفتن در شب قدر است». موسی عرضه داشت: «پروردگارا خواهان نجات از آتش دوزخ هستم»، پاسخ آمد: «رمز نجات از دوزخ، استغفار در شب قدر است». موسی در پایان گفت: «خدایا رضای تو را می‌طلبم»، پاسخ آمد: «رضای من شامل کسی می‌شود که در شب قدر دو رکعت نماز بخواند».

کار نیک در شب قدر؛ بهتر از کار نیک در هزار ماه بدون شب قدر

وی ادامه داد: نکته عجیب این است که ما هرچه خیر و برکت بخواهیم، می‌توانیم در شب قدر به دست آوریم. رمضان فرصتی طلایی و بی نظیر برای کسی است که با برنامه وارد آن شود و اوج برنامه‌ریزی در شب‌های قدر است. شب 19 رمضان گذشته و شب‌های 21 و 23 رمضان در راه است. باید به گونه ای خود را در این شب‌ها تنظیم کنیم که نه تنها چرت نزنیم، بلکه با کمال نشاط و شادابی تا سحر را احیا کنیم و به دعا و استغفار بپردازیم و از خداوند، بهترین تقدیر خود را بخواهیم.

دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پایان گفت: شب ایجاد شایستگی‌ها برای دریافت عالی ترین علوم و برترین دانش‌های تجربی، پزشکی، انسانی و الهی همین شب‌های قدر است. باید با تدبیر و درایت خود را برای دریافت عالی ترین نورانیتی که از آسمان نازل می‌شود، آماده کنیم. کار نیک در شب قدر، بهتر از کار نیک در هزار ماه بدون شب قدر است؛ از این رو بهترین کارهای نیک خود را برای این شب بگذاریم.