سرخط علم در هفته‌ای که گذشت؛ از بزرگداشت سردار تا تبیین امداد و نصرت الهی
گروه حوزه‌های علمیه ــ شهادت سپهبد حاج قاسم سلیمانی و همرزمانش، مدار رویدادهای علمی، فرهنگی و دانشگاهی در کل کشور قرار گرفت. حوزه علمیه نیز بیش از هر موضوع دیگر معطوف به این مسئله بود، این رویداد تلخ سبب شد هفته‌ای با رنگ و بوی مقاومت و شهادت را پشت سر بگذاریم.
به گزارش ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت، شاهد برگزاری نشست‌های علمی مختلف و رویدادهایی در حوزه علمیه و پژوهشگاه‌‌ها بودیم که در ادامه اهم آن‌ها از نظر می‌گذرد:
دروس خارج فقه و تفسیر
سردار سلیمانی مقاومت را بین‌المللی کرد
آیتالله محمدجواد فاضل لنکرانی، عضو جامعه مدرسین و رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۵ دی‌ماه در درس خارج خود با تسلیت شهادت سردار سلیمانی، ابومهدی المهندس و همراهان ایشان با بیان اینکه این روزها نکات بسیار خوبی در رسانه‌ها و مصاحبه‌ها به صورت اساسی بیان شده است، گفت: آنچه باید برای ما درس باشد، این است که انسان در هر زمانی می‌تواند مجاهد در راه خدا باشد.
وی با بیان اینکه البته جهاد فقط جنگیدن در مرزهای کشور و مقابله ظاهری با دشمنان نیست، بلکه جهاد فانی کردن وجود انسان برای خداست، افزود: جهاد یعنی اینکه انسان هر وظیفه‌ای را در هر جایی بر عهده دارد، انجام دهد؛ آنچه در زندگی سردار سلیمانی می‌بینیم، بر همین مسیر استوار است.
بیان قرآن درباره عوامل گرفتاری منافقین در روز قیامت
آیتالله هادوی تهرانی در جلسه تفسیر خود که با محوریت سوره حدید بیان کرد: خداوند در آیه ۱۱ می‌فرماید: «مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ؛ كيست آن كس كه به خدا وامى نيكو دهد تا [نتيجه اش را] براى وى دوچندان گرداند و او را پاداشى خوش باشد». عرض شد این آیه مصداقاً موردش مسئله انفاق است. همین آیه در سوره مبارکه بقره مصداقاً موردش بحث مقاتله و مجاهده و جنگ در راه خداست.
وی ادامه داد: آیه ۱۴ می‌فرماید که در روز قیامت، منافقین به مومنین می‌گویند که آیا ما با شما نبودیم؟ خب اینها منافق هستند و در دنیا در کنار مومنین حضور داشتند. مومنین در جواب می‌گویند که چرا؛ با ما بودید؛ یعنی در دنیا کنار هم بودیم، ولی از هم فاصله گرفتیم و الآن دیواری بینمان است. بعد مومنین برای منافین توضیح می‌دهند: «وَلَكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْكُمُ الْأَمَانِيُّ» یعنی شما جان‌های خودتان را گرفتار فتنه و آزمون کردید. «تربّص» یعنی انتظار. «تَرَبَّصْتُمْ» یعنی اینکه شما منتظر بودید که چه زمانی دین شکست می‌خورد.
اسباب و علل مادی خارج از حیطه قدرت خدا نیست
آیتالله محسن فقیهی، استاد حوزه علمیه در ادامه تفسیر سوره مبارکه بقره به آیه «وَ اتَّبَعُوا ما تَتْلُوا الشَّياطينُ عَلي مُلْکِ سُلَيْمانَ وَ ما کَفَرَ سُلَيْمانُ وَ لکِنَّ الشَّياطينَ کَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَ ما أُنْزِلَ عَلَي الْمَلَکَيْنِ بِبابِلَ هارُوتَ وَ مارُوتَ وَ ما يُعَلِّمانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّي يَقُولا إِنَّما نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلا تَکْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُما ما يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ وَ ما هُمْ بِضارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ يَتَعَلَّمُونَ ما يَضُرُّهُمْ وَ لا يَنْفَعُهُمْ وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ کانُوا يَعْلَمُونَ» اشاره کرد و گفت: قوم بنی‌اسرائیل به دنبال سحر و جادو بودند و این آیه به این مطلب اشاره دارد که این قوم با سحر و جادو باعث ایجاد فتنه و فساد در جامعه شدند در حالی که زن و شوهر باید برای هم سکینه باشند «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» و باید بین زن و شوهر، مودت و دوستی و علاقه و بخشش و گذشت باشد.
وی افزود: ممکن است در زندگی خطاهایی صادر شود، ولی این خطاها باید با رحمت و مودت بخشیده شود و باعث اختلاف بین زن و شوهر نشود. قوم بنی‌اسرائیل با سحر و جادو بین زن و شوهر اختلاف ایجاد می‌کردند و اصولاً خانواده‌هایی که اختلاف دارند، روی آرامش را نمی‌بینند.
زمان تحقق وعده الهی در نابودی اسرائیل فرا رسیده است
آیتالله علی‌اکبر رشاد، رئیس شورای مدیریتی حوزه‌های علمیه استان تهران، ۱۹ دی‌ماه در ابتدای درس خارج خود در حوزه علمیه امام رضا(ع) حمله دلاورانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پایگاه عین الاسد آمریکا را تبریک گفت.
آیتالله رشاد با تبریک این حماسه‌آفرینی افزود: عملیات قاطع، قهرمانانه و قاتل‌کش سپاه پهلوان، قهرمان، آزاده و شجاع و مجاهد انقلاب اسلامی را به ساحت قدسی حضرت حجت(س) ملت ایران، رهبر عزیز و ارجمند، شجاع، مجاهد، قاطع و هوشمند و دلاوران سپاه پاسداران، حوزه‌های علمیه و همه شما طلاب گران‌قدر تبریک عرض می‌کنم. خداوند را سپاسگزاریم که وعده الهی که از حنجره و حلقوم نورانی فرزند حسین(ع) رهبر عزیزمان برآمده بود، محقق شد و به موقع و بهنگام، سریع و قاطع اتفاق افتاد.
وی افزود: همان ساعتی که سردار سرافراز اسلام، سپهبد قهرمان، شهید حاج قاسم سلیمانی مورد هجوم واقع شده بود، در همان لحظات، عین الاسد یکی از بزرگترین پایگاه‌های آمریکا در منطقه مورد هجوم سپاه واقع و با خاک یکسان شد و قطعاً آن‌ها کشته بسیار داده‌اند.
نشست‌های علمی
نشست نقد و بررسی کتاب «حاج آقا مجتهدی» برگزار شد
نشست نقد و بررسی کتاب «حاج آقا مجتهدی» سه‌شنبه، ۱۷ دی‌ماه، در تهران برگزار شد و محمدرضا یقینی، پژوهشگر حوزه دین، در این نشست ضمن مثبت ارزیابی کردن محتوای این کتاب بیان کرد: حقیقت نقد این نیست که بخواهیم ایرادات را بگوییم. حقیقت نقد این است که آنچه هست را بیان کنیم؛ اعم از اینکه محسنات یا معایب و نقاط ضعف باشد. آنچه در وهله اول در مورد این کتاب به نظر می‌آید، همین صفحه‌آرایی و طراحی جلد کتاب است که محور جلد، تصویر زیبای مرحوم آقای مجتهدی است. تصویر پس‌زمینه یا همان بک‌گراند نیز نوشته‌ها و خطوطی از یکی از کتب است و نوشته‌های حوزوی قدیمی را نیز می‌بینیم که تداعی‌کننده طرز فکر آقای مجتهدی است که متعلق به طیف سنتی حوزه علمیه بودند.
یقینی در بخش دیگری از سخنان خود به نقد کتاب پرداخت و گفت: در این کتاب، بیشتر به نقاط قوت آیتالله مجتهدی پرداخته شده که اشکالی هم محسوب نمی‌شود، اما مثلاً وقتی که آیتالله علی دوانی سرگذشت‌نگاری می‌کردند، نقاط قوت و ضعف را ذکر می‌کرد که جنبه عمومی دارد، نه اینکه مربوط به اخلاق فردی یک شخص باشد. بنابراین در این کتاب، به وجوه مثبت پرداخته شده، اما مطلبی که به کمال این کتاب کمک می‌کرد، این بود که به مدیریت آیتالله مجتهدی نیز نقدهایی وارد می‌شد، چه اینکه برخی از طلاب فاضل نیز نقدهایی داشتند.
مراسم بزرگداشت سردار سلیمانی برگزار شد
مراسم بزرگداشت سردار سلیمانی 17 دی ماه در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عابدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این مراسم بیان کرد: امام معتقد بود باید بسیج بزرگ سربازان اسلام در نقاط مختلف جهان ایجاد شود که در واقع تعبیر سازمانی آن همین سپاه قدس امروز است. امام(ره) این باور را داشتند که می‌گوییم تا شرک و کفر است مبارزه هست و تا مبارزه هست، ما هم هستیم؛ پس مبارزه کفر و حق تا آخرالزمان وجود دارد.
وی افزود: امام(ره) فرمود که ما بر سر شهر و زمین با کسی دعوا نداریم، بلکه می‌خواهیم پرچم اسلام را در جهان به اهتزاز درآوریم و خود را آماده کنیم تا جبهه قدرتمند اسلامی و انقلابی ایجاد شود؛ امام(ره) متوجه بودند که جبهه‌ای که قرار است شکل بگیرد ممکن است با برندهای متفاوتی ایجاد شود؛ لذا امام تأکید فرمودند که نام و نشان اسلام و انقلاب باید در این جبهه وجود داشته باشد.
نظریه «اندیشه مدون»؛ راهنمای دین‌شناسی در ساحت‌های مختلف زندگی
جلسه نهم از سلسله‌نشست‌های «هم‌اندیشی فقه حکومتی» با حضور آیتالله مهدی هادوی تهرانی از اساتید درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با همکاری «دفتر حمایت از جامعه نخبگانی» در سالن جلسات مرکز خدمات حوزه علمیه قم و در جمع اعضای «هم‌اندیشی فقه حکومتی» برگزار شد.
در این نشست استاد هادوی تهرانی یکی از دستاورد‌های مهم سده اخیر حوزه علمیه را مطالعه دین به شیوه نظام‌مند و سیستمی برشمرد و افزود: مطالعه نظام‌مند دین چیزی است که جای آن به صورت جدی خالی بوده است گرچه تلاش‌ها و زحمات فراوانی کشیده شده، اما هنوز این ایده به صورت جریان عمومی شکل نگرفته است. پیشگامان این بحث مثل مرحوم شهید صدر(ره) در حوزه علمیه نجف طرح این بحث را آغاز کردند، اما آنچنان که باید مورد استقبال واقع نشد. لذا شاگردانشان این ایده را به قم آورد و البته در قم هم بعضی از شاگردان ایشان به دلایل گوناگون ادامه ایده مرحوم شهید صدر(ره) را ناممکن می‌دانست. معتقدم اید‌ه‌ای را که مرحوم شهید صدر(ره) مطرح کرد، قبل از ایشان نیز به اشکال مختلفی در تاریخ فقاهت سابقه داشته است، حتی نگاه نظام‌مند و سیستمی در کلمات مرحوم سیدمرتضی(ره) دیده می‌شود و هر چند ادامه مسیر ایده ایشان با مشکل «بن‌بست» مواجه است، اما به هر حال بسیار راهگشا بوده‌اند.
رونمایی از کتاب «بدان، ایّدک‌الله» برگزار شد
مراسم رونمایی از کتاب «بدان، ایّدک‌الله»، 14 دی برگزار شد و آیتالله رضا استادی با بیان اینکه اسلام شامل مجموعه عقائد، احکام و اخلاق است، گفت: در مورد اخلاق از آغازی که احادیث اهل بیت(ع) جمع‌آوری شد، تقریباً علما اخلاق را همان روایات می‌دانستند، یعنی برخی علما معقتد بودند که اخلاق، همان روایات است.
وی افزود: امروز مقام معظم رهبری در ابتدای درسشان، روایات اخلاقی را بیان می‌کنند البته این مسئله در طول دوران‌های گذشته در میان علما مرسوم بوده است ولی به تدریج اخلاق شکل جدیدی گرفته و آثاری هم در این زمینه نوشته شده است که اخلاق را از منحصر دانستن در روایات متمایز کرده است.
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صلح‌میرزایی، مسئول دفتر مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در قم، در سخنانی در این مراسم ضمن تسلیت شهادت سردار سلیمانی گفت: حضرت آقا فرمودند که سردار سلیمانی یکی از نمونه‌های بزرگ تربیت شده مکتب اسلام و مکتب امام(ره) بودند.
وی افزود: مکتب امام(ره) مکتبی است که از حوزه علمیه آغاز شده و معتقدیم که اگر کسی بیانات آقا را در کتاب «بدان ایدک الله» را به خوبی فهم و عمل کند، طلاب می‌توانند کسانی مانند امام و بزرگان حوزه شوند؛ همان طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند که در حوزه استعدادهای بالقوه فراوانی وجود دارند و همین طلاب می‌توانند رشد کرده و شهیدپرور باشند.
کرسی علمی ترویجی «برهان تاریخی بر تحریف‌ناپذیری قرآن» برگزار شد
کرسی علمی ترویجی «برهان تاریخی بر تحریف‌ناپذیری قرآن»، 18 دی برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدحسن جواهری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست بیان کرد: قرآن کریم فرازمانی و جاودانه است، ولی در عین حال متنی تاریخی است، چون در دوره صدر اسلام نازل شد. بنابراین اصلی‌ترین پاسخ به بحث تحریف و شبهات باید برهان تاریخی باشد.
وی با بیان اینکه نمی‌توان به خود آیات قرآن به منظور اثبات تحریف‌ناپذیری برای ملحد و کافر و کسی که آن را قبول ندارد استناد کنیم، افزود: هیچ برهانی در اثبات تحریف‌ناپذیری به اندازه برهان تاریخی اقناع‌کننده نیست و این روش کمترین چالش را ایجاد می‌کند. حتی از روایات مثلاً روایت عرضه بر قرآن هم نمی‌توان در اثبات تحریف‌ناپذیری برای دیگران استفاده کرد، زیرا اهل سنت روایات ما را قبول ندارند و مستشرقان و ملحدان هم که جای خود را دارند، حتی کسی مانند محدث نوری در شیعه هم ممکن است نظر متفاوتی داشته باشد. همچنین در حدیث ثقلین هم محدودیت داریم.
مصاحبه با حوزویان و اندیشمندان
خداوند سستی و مداهنه را نمی‌پذیرد
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه علمیه و قرآن‌پژوه و استاد حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه در قرآن کریم مفاهیم متعددی دال بر مقاومت وجود دارد، گفت: یکی از واژه‌های مرتبط با مقاومت، واژه «ثبات» است که قرآن با تعبیر «فَاثْبُتُوا» آن را به کار می‌برد. همچنین واژه استقامت از دیگر تعابیر قرآنی است که در آیه ۱۶ سوره مبارکه جن «أَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا؛ و اگر [مردم] در راه درست پايدارى ورزند قطعاً آب گوارايى بديشان خواهیم نوشاند» به آن اشاره شده است.
این قرآن‌پژوه با بیان اینکه گاهی هم مقاومت با واژه «صبر» بیان شده است، ادامه داد: مفهومی که از این واژه‌ها و واژه‌های مشابه می‌توان استخراج کرد همان ایستادگی بر اصول و پرهیز از سستی و عقب‌نشینی است که در واقع به مبانی و اعتقادات دینی بازمی‌گردد و بروز و ظهور آن در میدان عمل است.
رویش هزار سردار مقاومت از خون شهید سلیمانی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفیمقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف و دبیر علمی همایش مقاومت از منظر قرآن، در گفت‌وگو با ایکنا؛ ضمن تبریک و تسلیت شهادت سردار رشید اسلام، قاسم سلیمانی، به امام زمان(عج)، مقام معظم رهبری و ملت رشید ایران، گفت: سردار قاسم سلیمانی سرداری بزرگ و نماد مقاومت ملت ایران و جبهه مقاومت اسلامی بود.
وی افزود: اگر کسی در جهت منافع ملتی قیام و از همه هستی خود در این مسیر چشم‌پوشی کند، هدف اصلی او دفاع از ملت و ارزش‌های حاکم بر ملت و مقدسات باشد و در این راه هر گونه سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهد، خداوند محبوبیت او را در دل‌های انسان‌ها ایجاد می‌کند.
هنجارسازی مفاهیم دینی راهی جز وحی ندارد
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سلطانی، پژوهشگر و محقق، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به نظریه استاد بهجت‌پور در مهندسی فرهنگی که در مجله راهبرد فرهنگ شماره ۲۷ که در پاییز ۹۳ با عنوان روش کشف الگوی اسلامی مهندسی فرهنگی منتشر شده است، با طرح این سوال که آیا منتقدین این سبک تفسیری این مقاله را دقیق خواندهاند؟ ادامه داد: تفسیر همگام با وحی نه از سر تفنن و ... بلکه از سر یک ضرورت تولید شده است. نویسنده این تفسیر کسی است که خود سالیان سال از ابتدای انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف مدیریت فرهنگی کشور در حوزه و دانشگاه و کف جامعه مشغول کار فرهنگی بوده و یک سوال ذهن ایشان را همیشه مشغول خود داشته است که ما برای انتقال فرهنگی باورهایمان چه باید بکنیم؟ ما چه باید کنیم که داشته‌های ایمانی جامعه را حفظ کنیم.
وی با بیان اینکه تفسیر تنزیلی دنبال پاسخ به سؤالاتی از این دست است که آیا ما میتوانیم با بررسی مدل کار پیامبر(ص) در مکه و مدینه و کاری که ایشان در این ۲۳ سال انجام داد، به یک الگو برسیم؟ اضافه کرد: بنده خود شاگرد استاد ایازی بوده‌ام و از ایشان بهره‌های علمی فراوان کسب کردم و هرگز خودم را در جایگاهی نمیبینم که بخواهم به عرایض استاد نکته یا نقدی بزنم اما کاش حضرت استاد افراد مختلفی را که با نگاه ترتیب نزولی به کار قرآنی پرداخته‌اند از هم جدا می‌کردند؛ بنده احساس می‌کنم که حضرت استاد، کتب استاد بهجت‌پور خصوصا جلدهای اخیر همگام با وحی را که اوج کار تفسیر تنزیلی است ملاحظه نکرده‌اند.
امداد غیبی و رفع خوف و حزن؛ پاداش خدا به اهل صبر و مقاومت
آیتالله یعقوب جعفری‌نیا، مفسر قرآن و نویسنده تفسیر «کوثر»، در گفت‌وگو با ایکنا؛ ضمن تسلیت شهادت سردار رشید اسلام، قاسم سلیمانی، به بحث مقاومت در قرآن کریم پرداخت و گفت: قرآن به مقاومت جایگاه خاصی بخشیده و در آیات فراوانی آن را مدنظر قرار داده است. این مفهوم با تعابیری مانند استقامت، صبر و ... قابل ملاحظه است.
وی با اشاره به کاربرد راهبرد مقاومت، افزود: اگر دشمن برای جامعه اسلامی خطر بزرگی محسوب شود یا در حال حمله باشد، قطعاً راهبرد نظام اسلامی دفاع، مقاومت، جهاد، شهادت و مقابله به مثل است.
خبرهای تلخ حوزه
آیتالله شیخ علی اسلامی، مبلغ دین و مولف صدها اثر دینی و قرآنی، مؤسس و رئیس بنیاد بعثت 16 دی ماه دار فانی را وداع گفت.
مراسم بزرگداشت این عالم فرزانه ۱۷ دی‌ماه در مسجد اعظم و با حضور مراجع تقلید، استادان و فضلای حوزه علمیه در تهران و قم برگزار شد.
درگذشت شیخ محمد کیایی‌نژاد
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالشهید محمد کیایی‌نژاد در سال ۱۳۱۰ هجری‌شمسی در قریه گلیرد طالقان متولد و در سن ۸۹ سالگی بر اثر بیماری در قم درگذشت.
پیکر او که از مسئولان وجوهات شرعیه دفتر رهبر معظم انقلاب نیز بود روز گذشته 19 دی ماه از مسجد امام حسن عسکری تا حرم مطهر حضرت معصومه(س) تشییع شد.
آیت الله رسول محلاتی دار فانی را وداع گفت
آیت الله سیدهاشم رسولی محلاتی از اعضای قدیمی بیت امام خمینی(ره) و عضو دفتر رهبر معظم انقلاب، مورخ، پژوهشگر برجسته تاریخ شیعه و مؤلف بیش از 100 عنوان کتاب در حوزه قرآنی و تاریخ تشیع شب گذشته 19 دی ماه در سن 89 سالگی دار فانی را وداع گفت.
انتهای پیام
