Fransız şərqşünasın qədim əlyazmaları tədqiq etməsi haqqında
Daha çox müshaf əlyazmaları ilə bağlı araşdırmalar aparan Deroşun əsərləri, ümumiyyətlə, müshəf əlyazmaları araşdırmasına aiddir.
Bu kitab ilk əlyazma Quran nüsxələrini araşdıran ən mühüm müasir tədqiqatlardan biri hesab olunur.
IQSA Quran araşdırmaları adına Keyt Samuel ilə müsahibə aparan Dr. Deroche Əməvi dövrünə aid Quran əlyazmaları məsələsini müzakirə edib. O, müsahibəsində qiraətin yayılmasında fransız şərq əlyazmalarının təsirli olduğunu iddia edərək, Əməvi hakimiyyətinin ilk onilliklərindəki əlyazmaların zəif olduğunu göstərdiyini bildirib.
Əməvi dövrünü daha əhatəli şəkildə araşdırmağı planlaşdırdığını deyən Deroche, o dövrdə istifadə olunan materialların qeydə alınmadığını və heç bir tarixi yazının olmadığını bildirib. Buna görə də o, Əməvilərin hakimiyyəti dövründə otuz ildən çox keçmişə aid əlyazmaların tarixşünaslığı üzərində işləməyə başladı. Bu, onu Quran əlyazmaları haqqında qədim əlyazmaların tarixinə daha ehtiyatla baxmaq zərurəti kimi əvvəlki fikirlərini yenidən nəzərdən keçirməyə vadar etdi.
Fransız şərqşünası bildirib ki, Əməvilər dövrü müshəf kitabı əlyazmalar üçün tarixşünaslıq verməklə yanaşı, yazı janrının, xüsusilə də orfoqrafiya qaydalarının sürətlə irəlilədiyini göstərir.
Bu kitabın ərəb yazı tarixinə yeni elementlər daxil etməklə tarixşünaslığın bu dövrün tədqiqi üçün mühüm bir mövzu olduğunu göstərdiyini bildirən doktor Fransua Deroş deyib: “Bu kitab o dövrün İslam sənəti tarixinə yeni elementlər təqdim etməyi bacarıb. O, bu mövzuya daha geniş perspektiv təklif edir. “Kitabın birinci faydası ondan ibarətdir ki, Əməvilər dövrünün sənətindən bəhs edir və hakim şəxsiyyətlərin Quranla bağlı baxışlarına yeni baxış bucağı təqdim edir”.
Deroş bəzi əlyazmaların Əməvi dövrünə aid olduğunu göstərmək üçün inandırıcı dəlillər təqdim etmək istəyir. O, kitabın son hissəsinin Əməvilər dövründən kənara çıxaraq Abbasilər dövrünə aid əlyazmaların tədqiqinin başlanğıcı ola biləcəyini söyləyir. Çünki bu mövzuda çox araşdırma aparılmadığını vurğulayır.
Fransız şərqşünası “Bəni-Üməyyə” mushəfinin ərəb nüsxəsi üzərində işləyir və orada müxtəlif təfsirlərdən çoxlu terminlər var.
Bəzi tədqiqatçılar Fransua Deroşun Quranşünaslıqda dünyəvi baxışa malik olduğunu və müasir fransız şərqşünası kimi araşdırma apardığını düşünürlər. Onlar bu kitabın iki faydasını qeyd ediblər: Birincisi, bəzi şərqşünasların Quranın hicri 4-cü əsrə aid olması iddiasını rədd edir. İkincisi, bizi Quranın çoxlu sayda qədim nüsxələrini öyrənməyə təşviq edir. Deroşun üzərində işlədiyi əlyazma nüsxəsi Parisiano nüsxəsi kimi tanınır. Qahirədə Əmr bin As məscidində aşkar edilmiş və 19-cu əsrdə Paris Milli Kitabxanasına aparılmışdır.
Fransız şərqşünası Fransua Deroşun qədim əlyazmalarının tədqiqinə dair bir neçə qeyd
