حضرت خدیجه (س)؛ زنی مبلغ، همسری اسوه و مادری الگو

به گزارش ایکنا؛ اداره ارتباطات فرهنگی بین‌المللی زنان اداره‌کل همکاری‌های فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور در مجموعه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و مشارکت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان، نشستی تخصصی با عنوان «بررسی جایگاه حضرت خدیجه سلام الله علیها در جهان اسلام با معرفی کتاب بانوی اول» را به زبان‌های فارسی و عربی به صورت ویدئو کنفرانسی در تاریخ 9 مرداد ماه 1400 برگزار کرد.

در این نشست، رزان برکات؛ استاد فقه و اصول و عضو مجمع تقریب مذاهب اسلامی و امیره برغل؛ پژوهشگر حوزه علوم اسلامی از لبنان و محمدتقی موحدی؛ استاد دانشگاه، محقق و نویسنده کتاب بانوی اول(روایت تاریخی-داستانی از زندگانی ام المومنین حضرت خدیجه سلام الله علیها)، لیلا فلاحتی، مدیرکل دفتر امور بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و سعیده باقری‌فرد، رئیس اداره ارتباطات فرهنگی بین‌المللی زنان به ایراد سخن پرداختند. همچنین زهرا سلامی؛ استاد حوزه و دانشگاه، دبیری علمی این نشست تخصصی را برعهده داشت.

در ابتدای این برنامه، فیلم رونمایی از کتاب بانوی اول(روایت تاریخی-داستانی از زندگانی ام المومنین حضرت خدیجه سلام الله علیها)، از سوی رئیس جمهور و معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به نمایش گذاشته شد.

در این نشست، لیلا فلاحتی؛ مدیرکل دفتر امور بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ضمن تشکر از اهتمام موحد ابطحی، در تألیف کتاب بانوی اول گفت: یکی از وظایفی که بر عهده ما قرار دارد معرفی الگوهای واقعی و محقق شده جهان اسلام نه تنها در کشورهای اسلامی، بلکه در همه جهان است و این اقدام گام مهمی در رفع کلیشه‌ها و پیش‌داوری‌هایی است که در خصوص وضعیت زنان و نوع نگاه به زنان در جهان اسلام وجود دارد. 

ایشان از همه فعالان عرصه زنان در جهان اسلام درخواست نمود جهت معرفی حضرت خدیجه(س) که از زنان پیشرو در زمان خود بودند، به عنوان الگو در سراسر جهان تلاش نمایند.

دوگانگی هویتی

در ادامه سعیده باقری‌فرد؛ رئیس اداره ارتباطات فرهنگی بین‌المللی زنان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تأکید بر اینکه تبیین و معرفی الگوها در نظام‌های معرفتی دارای ارزش و جایگاه مهمی می‌باشند که بر آن اساس، سبک زندگی دیندارانه متناسب با مقتضیات زمانی و مکانی ترسیم می‌گردد، گفت: اصول اخلاقی و ارزش‌های انسانی مبتنی بر فطرت انسانی و در همه ادوار تاریخی ثابت هستند و بر این اساس، قرآن کریم پیامبر را برای تمامی مردان و زنان موحد، اسوه حسنه معرفی نموده و می‌فرمایند: «و لکم فی رسول الله اسوة حسنة لمن کان یرجوا الله و الیوم الآخر و ذکر الله کثیراً».

باقری‌فرد افزود: صرف نظر از مراتب معرفتی، سایر شخصیت‌های صدر اسلام که نقش مهمی در ترویج معارف دینی و رشد و گسترش اسلام داشته‌اند، می‌توانند به عنوان الگوهای مهمی ذیل الگوی اصلی که همان نفس رسول‌الله‌(ص) می‌باشند، در جامعه اسلامی مطرح و مورد مطالعه قرار گیرند.

رئیس اداره ارتباطات فرهنگی بین‌المللی زنان ادامه داد: جامعه زنان مسلمان در جهان امروز که همواره با یک دوگانگی هویتی میان اندیشه‌های سنتی متحجرانه و تفکرات فمنیستی مدرن مواجه می‌باشد، قطعاً نیازمند بهره گیری از مدلی از سبک زندگی خواهند بود که ضمن توجه به اصول و ارزش‌های دینی، چشم انداز مناسبی از تعاملات و حضور و فعالیت اجتماعی زن مسلمان مدرن را به شیوه‌ای مطلوب ترسیم نماید به گونه‌ای که ضمن توجه به وظایف و مسئولیت‌های زنان در خانواده که البته در پایه گذاری بنیاد اجتماع بسیار مهم و حیاتی می‌باشد، به مسئولیت دینی و تمدنی زن به عنوان وجودی مؤثر و تعالی بخش نیز توجه نماید.

 ایشان در ادامه افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با تأسی از منظومه فکری رهبران انقلاب؛ حضرت امام خمینی رحمت الله علیه و مقام معظم رهبری مدظلله العالی، بانوان ایران اسلامی، با حفظ ارزش‌های دینی و فارغ از هر نگاه جنسیتی در تمامی عرصه‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حضوری فعال و تأثیرگذار داشته و به بازآفرینی شخصیت زن مسلمان آزاداندیش و آزادی خواه پرداخته اند.

به منظور استمرار این مهم و اعتلای تمدن اسلامی، قطعا و بی تردید نیازمند معرفی الگوهای بی بدیل از زنان تاریخ صدر اسلام که رفتار و گفتار ایشان مورد تأیید پیامبر(ص) بوده است، می‌باشیم، که برگزاری این نشست جهت معرفی شخصیت و جایگاه بانوی اول اسلام در همین راستا می‌باشد.

باقری فرد در پایان به مأموریت و رسالت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در امر دیپلماسی فرهنگی اشاره داشته و اظهار داشت؛ یکی از سیاست‌های حاکم بر حوزه زنان و خانواده سازمان، برگزاری نشست‌های گفتگو محور میان بانوان فرهیخته ملل اسلامی و فرهنگ سازی و گفتمان سازی در ارائه الگو و سبک زندگی اسلامی می‌باشد.

ساخت جامعه محکم و استوار اسلامی

در ادامه رزان برکات، عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از کشور لبنان طی سخنانی به تشریح بخشی از زندگی حضرت خدیجه(س) و سختی‌ها و مشکلاتی که ایشان در حمایت از رسول الله و دین اسلام متقبل شده‌اند، پرداخت و گفت: در جامعه کنونی ما و در دنیای عرب و جهان اسلام و دنیای تضادها و مصائب و مشکلات پی در پی و دشواری که بر ملت‌های عربی و اسلامی حادث می‌شود، نیاز ما به زنان الگو بیش از پیش خود را نمایان می‌سازد.

عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به حضور و نقش آفرینی فعال حضرت خدیجه(س) در کنار اقدامات پیامبر اسلام(ص) در برهه‌های خطیر زندگی ایشان(تجارت، ازدواج، پیامبری و مخاطرات پس از آن چون جنگ‌ها و محاصره در شعب ابی طالب) افزود: از سیره حضرت خدیجه(س) می‌توانیم دریابیم چگونه می‌توان زنی مبلغ و همسری اسوه و مادری الگو بود. زیرا وی ذوب در اسلام و رسالتش بود و دغدغه پیامبر و دعوتش را داشت و در جهت تأمین آسایش ایشان در خانه‌ای پر از مهر و عاطفه تلاش می‌نمود و همه خستگی‌ها و رنج‌ها را در جریان رسالت پیامبر از چهره ایشان می‌زدود.

این محقق و پژوهشگر پس از معرفی ابعاد شخصیتی این بانوی بزرگوار، این سوال را مطرح کرد که اینک باید از خود بپرسیم اکنون دختران و زنان مسلمان در کجای زندگی و فداکاری و نقش ام‌المومنین خدیجه(س) قرار دارند؟ در حالی که در این زمانه، خانه‌های مسلمین و زندگی‌هایشان به خاطر بی‌ارزش‌ترین دلایل و در هنگام مواجهه با اولین مشکل مادی یا اجتماعی، متلاشی می‌شود.

برکات در پایان تصریح کرد: با وجود چنین الگوهایی در جهان اسلام، نه تنها حضور فعال زنان در عرصه دعوت و تبلیغ مورد انتظار است، بلکه ساخت جامعه محکم و استوار اسلامی مخصوصا در رویارویی با چالش‌های استعمار و غربی سازی فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز، ضرورت می‌یابد.

شرف همسری پیامبر

در ادامه نشست محمد‌تقی موحدابطحی؛ پژوهشگر اسلامی و نویسنده کتاب بانوی اول به معرفی این کتاب پرداخت و گفت: شخصیت حضرت خدیجه(س) نزد بسیاری از ما عمدتاً تحت الشعاع شخصیت پیامبر‌(ص) قرار گرفته است، در حالی که قبل از ازدواج نیز ایشان شخصیت ممتازی داشته و به سرور زنان مطهره و مادر فقرا و یتیمان معروف بوده‌اند.

موحد ابطحی ادامه داد: ایشان معتقد به دین حنیف و در جست و جوی پیامبر آخرالزمان بودند و با ادیان دیگر آشنایی داشتند. حضرت خدیجه(س) در زمانه و جامعه‌ای که زن در آن جایگاهی نداشت، با اصول جاهلی به مبارزه پرداختند و با روش‌های عقلایی و اخلاقی جایگاه ممتازی را نه تنها در مکه، بلکه در شبه جزیره عربستان به خود اختصاص دادند.

نویسنده کتاب بانوی اول با اشاره به سخن مقام معظم رهبری که فرمودند؛ شرف همسری پیامبر ارزش مضاعف برای خدیجه(س) بوده است، گفت: ایشان پس از ازدواج با حضرت محمد(ص) مشکلات زیادی از سوی مشرکان تحمل کرد به خصوص پس از دعوت علنی مردم به اسلام، به دنیا آمدن حضرت فاطمه(س) و محاصره در شعب ابی‌طالب که در نهایت به وفات شهادت گونه ایشان منجر شد.

این پژوهشگر دانشگاه اضافه کرد: همه زنانی که دوست دارند علاوه بر پاکدامنی در عرصه اجتماعی حضور داشته باشند، می‌توانند از حضرت خدیجه(س) الگو بگیرند. نه تنها زنان، بلکه ایشان می‌توانند الگوی انسان معنوی، اخلاقی و عقلایی برای مردان هم باشند. همچنان که خداوند در آیه ۱۱ سوره تحریم، آسیه را نه تنها الگویی برای زنان بلکه برای مردان هم معرفی می‌کند و در آیه ششم سوره احزاب نیز زنان پیامبر را ام‌المومنین معرفی کرده است.

نویسنده کتاب بانوی اول با انتقاد از اینکه در فیلم‌هایی که در خصوص حضرت محمد(ص) ساخته شده است، کمترین اشاره به وجود حضرت خدیجه(س) صورت گرفته است و با اشاره به این که کتاب مناسبی به زبان ساده برای معرفی آن حضرت به عموم مردم وجود نداشت، به معرفی کتاب خود پرداخته و گفت: کتاب «بانوی اول» در قالب پانزده فصل تدوین شده و هر فصل از زبان یکی از نزدیکان حضرت خدیجه(س)، مقطع و ابعادی از زندگی و شخصیت آن حضرت را در قالب داستانی کوتاه روایت می‌کند.

دستاوردهای عظیم خدیجه(س)

در ادامه نشست خانم امیره برغل؛ مدیر مرکز تعلیم و تربیت و مشاوره خانواده و پژوهشگر اسلامی از لبنان نیز به بیان بخش‌هایی از اقدامات حضرت خدیجه(س) در طول زندگی پر برکتشان پرداخت و گفت جای این سوالات مطرح است: چقدر لازم است زنان ما در جهان عرب و جهان اسلام، از چشمه كمالات خدیجه(س) كسب فیض كنند؟ چقدر نیاز است زنان ما در جهان عرب و جهان اسلام، تفاوت میان آنچه خداوند از وجودشان می‌خواهد و آنچه نظریه‌های دنیایی و مادی شرق و غرب از ایشان مطالبه می‌كند، درك كنند؟ چقدر نیاز است زنان ما در جهان عرب و جهان اسلام دستاوردهای عظیم خدیجه(س) و امت خدیجه(س) را بشناسند؟ چرا كه آنها دستاوردهایی است كه ام المومنین، سالك مسیرش بود.

این محقق لبنانی با اشاره به صفات حضرت خدیجه(س) و پاسخ به این سوال که این بانوی با عظمت كیست؟ گفت: بانویی كه میان زنان عصر خود، به واسطه ویژگی‌ها و صفاتش، خاص و منحصر به فرد گردیده و احترامش را بر زنان و مردان زمانه اش حتی بر اشراف و برجستگان قوم واجب كرده است.

وی با اشاره به نسب ایشان افزود: خدیجه(س)، دختر خویلد همان شهسوار ثروتمند و شجاعی است كه در عام الفیل رودرروی پادشاه یمن «تُبّع» ایستاد و مانع شد كه حجرالاسود را به غارت ببرد.

خدیجه(س) میراث دار حكمت پدر است؛ میراث دار شجاعت، نجابت و شرافت او و در میان ناپاكی‌ها و آلودگی های جاهلیت. خدیجه(س) با همه فرق داشت، ملقب به طاهره شد و در آن روزگار غربت دانایی، در بین زنان و مردان سفیه و جاهل، عاقل، دانا و خردمند بود.

امیره برغل گفت: لازم است زنان ما در جهان امروز از چشمه کمالات خدیجه‌(س) بهره‌مند شوند تا تفاوت آنچه خداوند از آنها می‌خواهد را با آنچه تفکرات غرب از آنها می‌خواهد، درک کنند.

این مدرس دانشگاه افزود: حضرت خدیجه‌(س) و فرزندشان حضرت فاطمه(س) و نوه ایشان حضرت زینب(س) نمونه یک زن را ترسیم کرده‌اند که از نوع مذکر چیزی کم ندارد و پله‌های کمالات انسانی را طی کرده و نمونه‌هایی پرتلاش از کمک به مردم و مبارزه با ستمکاران هستند. ایشان نمونه خلیفه اللهی را در روی زمین ترسیم کرده‌اند و من به زنان در جوامع عربی و اسلامی می‌گویم؛ اگر خواهان مساوات حقیقی با مردان هستید، به سمت خدیجه(س) و دخترانش(حضرت فاطمه سلام الله علیها و دخترشان حضرت زینب سلام الله علیها) روکنید.