قبل از ازدواج سلامت تفکر، احساسات و رفتار بررسی شود + فیلم

محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح این موضوع پرداخت که چگونه می‌توان یک ازدواج موفق داشت و گفت: ازدواج موجب نشاط اجتماعی، پویایی در جامعه و جاری بودن زندگی می‌شود و جزو ورق‌هایی از زندگی است که برای هر کسی باید رقم بخورد.

وی به جایگاه مهم روانشناس و مشاور در ازدواج اشاره کرد و افزود: کار روانشناس پیش‌بینی رفتار است و رفتار مراجعان را بررسی می‌کند و تشخیص می‌دهد که دو نفر با ویژگی‌هایی که دارند اگر با هم ازدواج کنند، زندگی مشترک آنها چطور خواهد بود. به همین دلیل اگر بخواهیم ازدواج خوبی داشته باشیم، باید قبل از ازدواج مشورت کنیم. بخش عمده مشورت می‌تواند با روانشناسان و مشاوران و بخشی نیز افراد مورد اعتماد مثل والدین و گروه‌های مرجع انجام شود.

اهمیت مشورت

حاتمی با تأکید بر اینکه یکی از مؤلفه‌های مهم قبل از ازدواج، مشورت است، مؤلفه دوم را آمادگی برای ازدواج بیان کرد و گفت: برخی مطرح می‌کنند که وقتی فردی به سن خاصی رسید باید ازدواج کند اما سن ازدواج برای هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. ازدواج سن مشخصی ندارد و امکان دارد فردی در 18 سالگی آمادگی ذهنی، روانی و جسمی ازدواج داشته باشد. بدین ترتیب مهم‌ترین مقوله، آمادگی داشتن برای پذیرش ازدواج است.

وی در خصوص سن مناسب برای ازدواج گفت: نمی‌خواهم به سن مشخصی اشاره کنم. اکنون سن ازدواج در کشور بالای 30 سال است. البته براساس تحقیقاتی که بسیاری از روانشناسان انجام داده‌اند سن فیزیولوژیک هم افزایش یافته است. طبق استانداردهای جهانی 18 تا 25 سال را سن جوانی می‌دانیم در کشور ما 18 تا 29 را جوانی تعریف کرده‌اند اما اکنون سن ازدواج از این سن عبور کرده و تا 35 سال بالا رفته است. خوشبختانه طی یک سال اخیر آمار ازدواج افزایش داشته و امیدواریم این انگیزه در جوانان ایجاد شود که در سن مناسب ازدواج کنند. سن مناسب برای ازدواج بسیار مهم است و هرچه سن کمتر باشد امکان برنامه‌ریزی برای رسیدن به اهداف و خواسته‌ها بیشتر می‌شود و هرچه سن بالاتر رود، حساسیت‌ها و تجارب بیشتر می‌شود و در انتخاب وسواس بیشتری خواهیم داشت و در نتیجه استحکام ازدواج زیر سؤال می‌رود.

وی سلامت جسم و روان را یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم ازدواج خوب دانست و ادامه داد: قطعاً سلامت روان در پایداری ازدواج مؤثر است. سلامت روان در تفکر، احساسات و رفتار خلاصه می‌شود. این سه مورد باید در مشاوره قبل از ازدواج مورد بررسی قرار گیرد. یعنی مشاور باید از نظر تفکر و هیجان‌پذیری(درون‌نگر و برون‌نگر بودن و ...)، تناسب یک فرد با طرف مقابل را بررسی کند.

ضرورت حفظ تعادل

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در پاسخ به اینکه آیا بهتر است افراد درون‌گرا با یکدیگر و افراد برون‌گرا با هم ازدواج کنند؟ گفت: افراد باید سنخیت‌هایی با هم داشته باشند اما ما برون‌گرایی و درون‌گرایی صرف را تأیید نمی‌کنیم، بلکه افراد باید رفتار متعادلی داشته باشند. جایی که لازم است باید برون‌گرا بوده و ارتباط اجتماعی بالا و نقش‌پذیری اجتماعی داشته باشند و بتوانند از امکانات محیطی استفاده کنند و در جایی هم باید تعمق و تأمل کنند و زود قضاوت نکنند و درون‌گرا باشند. پس سلامت روان و تعادل مهم است. اگر در بررسی زوجین به این نتیجه رسیدیم که همه ویژگی‌ها مناسب است و فقط فرد درون‌گراست، کار روانشناس استفاده از تکنیک‌ها و ارائه مشاوره‌ برای کمک به تعادل رفتار فرد است. افراد در زندگی تجارب ناگوار مختلفی دارند که روانشناس با احصای آنها و سپس مداخله و مشاوره، سعی در اصلاح آنها دارد.

حاتمی اظهار کرد: آمادگی برای ازدواج این است که طرفین اگر ابهامات و مشکلات دارند قبل از ازدواج آنها را حل و سپس با آمادگی ازدواج کنند. مثلاً اگر نگاهشان به ازدواج غلط است باید این نگاه تصحیح شود نه اینکه به فرد گفته شود تو نباید ازدواج کنی؛ روانشناس یا افرادی که در این حوزه کار می‌کنند افراد را ارزیابی و برای ازدواج آماده می‌کنند.

افراد ناموفق فضای مجازی را الگو نکنیم

وی بر جایگاه مهم الگوها در ازدواج تأکید کرد و گفت: باید الگوهایی را انتخاب کنیم که خودشان در زندگی موفق بوده‌اند اما جوانان اکنون در فضای مجازی افرادی را می‌بینند و از آنها الگو می‌گیرند که زندگی موفقی نداشته‌اند. بزرگ‌ترین الگوی ازدواج برای ما حضرت فاطمه(س) با حضرت علی(ع) است و از نحوه خواستگاری تا مراحل ازدواج و پس از آن بهترین الگو و شیوه زندگی را داشتند.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور مؤلفه بعدی را بحث اعتقادی و فرهنگی دانست و گفت: افراد در ازدواج از نظر فرهنگی و اعتقادی باید به هم نزدیک باشند. تجارب ما در مراکز روانشناسی گویای این است که هرچه شکاف فرهنگی و اعتقادی بیشتر باشد، ناسازگاری‌ها و طلاق‌ها نیز بیشتر بوده است. جوانان باید به مسائل فرهنگی توجه ویژه‌ای کنند و به دلیل مسائل مادی و برخی مسائل زودگذر از ارزش‌های خود عدول نکنند. پژوهش‌های میدانی نشان می‌دهد ازدواج‌هایی که براساس سنت ایرانی صورت گرفته پایداری بیشتری داشته و اکثر ازدواج‌هایی که با آشنایی از طریق فضای مجازی و سایر روش‌های نامتعارف انجام شده منجر به طلاق شده است. برای ازدواج باید هر فردی معیارهای خاصی داشته باشد. هر فردی از نظر روانشناختی، جسمانی، فرهنگی، اجتماعی و ... با فرد دیگر متفاوت است. باید هر فردی را با خودش ارزیابی کنیم و براساس آن با فرد مورد نظر تطبیق دهیم. این حرف به این معنا نیست که اگر دو فرد با هم متناسب نیستند، با فرد دیگری هم متناسب نیستند.

حاتمی در پاسخ به این سؤال که چرا سن ازدواج بالا رفته است؟ گفت: دلیل این است که جوانان را برای ازدواج آماده نمی‌کنیم. تغییر و تحولاتی که در 15 سال اخیر در لایه‌های مختلف اجتماعی صورت گرفته در گذشته وجود نداشت. وجود فضای مجازی، اطلاعاتی که افراد از طریق آن کسب می‌کنند و روابطشان در آنجا باعث ایجاد ترس در جوانان شده است. فضای مجازی باید مدیریت شود، اما این مدیریت وجود ندارد و به جوانان و خانواده‌ها برای استفاده از این فضا آموزش داده نمی‌شود. فضای مجازی افسارگسیخته در زندگی ما رسوخ کرده و جوانان به جای استفاده بهینه از این فضا از جنبه مخرب آن استفاده می‌کنند که تأثیر منفی مستقیمی بر زندگی آنها دارد. براساس تحقیقی که انجام دادیم یکسری سایت‌ها و افراد به صورت عمدی و برنامه‌ریزی‌شده مشاوره‌هایی را به مردم ارائه و ترس از ازدواج را در جوانان ما افزایش می‌دهند و تلاش می‌کنند که جامعه ما را جامعه معیوب نشان دهند.  

همسر شدن یعنی همسان شدن از نظر رفتار و اهداف

حاتمی تصریح کرد: وقتی می‌گوییم همسر به این معنا نیست که صرفاً ازدواج صورت گیرد و اسم طرفین در شناسنامه یکدیگر ذکر شود، بلکه همسر بودن به معنی «هم سر» شدن است. می‌دانیم که مرد و زن از نظر جسمی، روانی و فکری متفاوت هستند اما همسر شدن یعنی همسان شدن دو نفر از نظر احساس، رفتار و اهداف. زن و شوهر باید برای رسیدن به هدفشان تلاش کنند. ابتدا باید هدفشان و وظایفشان را برای رسیدن به آن هدف مشخص کنند. اگر زن و مرد مکمل، همراه و همراز نباشند و همدیگر را خنثی نکنند قطعاً به اهداف خود نمی‌رسند.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره اظهار کرد: از جوانان توقع نداریم به محض ازدواج مکمل هم باشند، چراکه هر کدام از یک خانواده متفاوتی بوده‌اند اما باید خودشان را به نقطه مکمل هم بودن نزدیک کنند. در غیر این صورت عقب‌گرد خواهند کرد و از هم فاصله خواهند گرفت و در زمانی این فاصله‌های کوچک قابل جبران نخواهد بود. همچنین جوانان عجول نباشند و در زندگی صبر داشته باشند. هر کسی با صبر به هر چیزی که بخواهد می‌رسد. متأسفانه اکنون توقع جوانان بسیار بالاست و یک روزه می‌خواهند به همه چیز برسند و خانواده‌های خود را تحت فشار قرار می‌دهند تا برای آنها خانه و ماشین بخرند.

حاتمی یادآور شد که خداوند پس از ازدواج به آنها برکت و آرامش می‌دهد و افزود: اگر زندگیمان را براساس نیروی کار، داشته‌ها و تلاش‌هایمان بنا کنیم، آن زندگی کیفیت بهتری خواهد داشت و پایدار خواهد بود اما کسانی که می‌خواهند خانه، ماشین و ... آنها آماده باشد و سپس ازدواج کنند، در زندگی با مشکل مواجه می‌شوند. زندگی مشترک تحول جسمی، روانی و اقتصادی دارد و این تحولات را جوانان باید به دست بیاورند. پس جوانان ازدواج را منوط به مسائل مادی نکنند. توکلتان به خدا باشد تا با تلاش و پیگیری به خواسته‌هایتان برسید.