آموزش‌های جهاددانشگاهی هدفمند و اشتغال‌محور است

محمدصادق بیجندی، معاون آموزشی جهاددانشگاهی و رئیس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان، در گفت‌وگو با ایکنا؛ درباره گذر فعالیت این نهاد انقلابی در حوزه آموزشی، با بیان اینکه رشد و پیشرفت بسیار معنادار و با مفهومی را در جهاددانشگاهی می‌بینیم، اظهار کرد: جهاددانشگاهی در گذر زمان و با تشکیل معاونت آموزشی، با شیب ملایم، اما هدفمند توانسته در آموزش عالی کشور نقش ایفا کند، چه زمانی که حتی در زمینه آموزش‌های کوتاه‌مدت در جهاددانشگاهی، دارای یک ساختار و سازمان منسجم نبودیم و چه در شرایط امروز که حوزه آموزشی جهاددانشگاهی یکی از موفق‌ترین‌های این عرصه است.

 

وی افزود: جهاددانشگاهی در ۱۶۰ نقطه کشور دارای مرکز آموزش‌های تخصصی و مهارتی است. تمامی این مراکز بر اساس ساختاری منسجم، دستورالعمل و چارچوب مشخصی شکل گرفتند. مجموع افرادی که طی یکسال گذشته در این ۱۶۰ مرکز در دوره‌های تخصصی و مهارتی کوتاه‌مدت آموزش دیده‌اند، بالغ بر یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر بوده است.

بیجندی با تأکید بر اینکه در حوزه آموزش جهاددانشگاهی، یک ساختار و جریانی در حال حرکت است، ادامه داد: این ساختار و جریان توانسته در حوزه‌های آموزشی دیگری نیز ورود کند. یکی از این ورودی‌ها، راه‌اندازی مراکز علمی کاربردی بود، که اکنون جهاد دارای ۴۰ مرکز علمی کاربردی در سطح کشور است و بالغ بر ۲۲ هزار نفر دانشجو در این مراکز مشغول تحصیل هستند. همچنین دو دانشگاه و شش مؤسسه آموزش عالی توسط جهاددانشگاهی راه‌اندازی شد که مجموع دانشجویان شاغل به تحصیل در این دانشگاه‌ها و مؤسسات، ۲۳ هزار نفر است. در واقع جمعاً بالغ بر ۴۵ هزار دانشجوی مقطع‌دار در دانشگاه‌ها، مؤسسات و مراکز علمی کاربردی وابسته به جهاددانشگاهی تحصیل می‌کنند.

وی به انعقاد چند قرارداد در سطح ملی اشاره کرد و افزود: در حوزه آموزش جهاددانشگاهی، مبنای فعالیت‌ها، زیربنایی، ساختاری و هدفمند با نگاه به نیاز‌های جامعه است. در جهاددانشگاهی، به دنبال ارائه آموزش‌هایی با نگاه اشتغال‌محور، و نیز با رویکرد حل مسائل و نیاز‌های جامعه هستیم. یکی از نیاز‌های روز جامعه، ارائه آموزش‌های حوزه استاندارد به افرادی است که وارد کار تولید می‌شوند. اکثر این افراد با ادبیات حوزه استاندارد آشنا نیستند؛ لذا یکی از فعالیت‌های ما با انعقاد قراردادی برپایی دوره‌های آموزشی مربوط به اصول استاندارد بود.

معاون آموزشی جهاددانشگاهی در ادامه صحبت‌های خود و در پاسخ به این پرسش‌ها که آیا لازم بود جهاددانشگاهی در حوزه آموزش این‌قدر ورود کرده و در همه رشته‌ها دانشجو جذب کند؟ آیا لازم بوده در همه این رشته‌ها ورود کند؟ در حالی شاید خیلی از دانشگاه‌های دیگر دانشجوی رشته معماری جذب می‌کنند و خروجی بهتری هم دارند. آیا دانشگاه علم و فرهنگ قرار نبود جریان‌ساز باشد و پیوند علم و فرهنگ باشد؟، گفت: در سال ۱۳۷۱ آموزش عالی جهاددانشگاهی شکل گرفت. در آن زمان مقرر شد ورودی این نهاد به آموزش عالی، مبتنی بر نیاز صنعت و جامعه باشد و طبق اهداف اساسنامه جهاد، آموزش عالی ما پل میان صنعت، جامعه و دانشگاه باشد. در واقع تعریف مدل جدیدی از دانشگاه بود.

 

وی افزود: تا سال ۷۴ هم با توجه به نیاز‌های منطقه‌ای و ظرفیت‌های درون سازمانی و با درنظرگرفتن این اهداف، آموزش عالی جهاد گسترش یافت. اما متأسفانه از سال ۷۶ و پس از آنکه مؤسسات نوع دوم منحل شدند، به جهاددانشگاهی تکلیف شد؛ که دانشجویان مؤسسات منحل شده را جذب و تربیت کند تا در تحصیل آن‌ها خللی وارد نشود. در اینجا جهاد کمی از اهداف اصلی خود عدول کرد و مجبور به انحراف از اهداف خود شد، ما مجبور شدیم به خاطر نظام آموزش عالی کشور و بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، از اهداف و برنامه‌های خود جدا شدیم.

بیجندی با بیان اینکه یک شکافی با این اتفاقات، در حوزه آموزش جهاددانشگاهی به وجود آمد، اما جهاد اجازه بازتر شدن این شکاف را نداد، افزود:، اما مگر می‌شود در دیواری، شکاف به وجود بیاید و بیشتر نشود. جهاد مراقبت زیادی کرد تا در حوزه آموزش، از اهداف اولیه خود فاصله نگیرد، لذا به سراغ راه‌اندازی رشته‌های بین رشته‌ای و برقراری ارتباط میان پژوهش و آموزش رفت و رشته‌های جدیدی را در حوزه آموزش عالی تعریف کرد که از قبل وجود نداشت. فضای مجازی و حقوق فضای مجازی، اخلاق زیستی، عناوین رشته‌هایی بود که جهاددانشگاهی بر اساس اهداف تعریف و سپس به وزارتخانه ارائه کرد. اگر چه ممکن است رشته‌هایی هم راه‌اندازی شده باشند که نیازی نبوده جهاد در آن‌ها ورود کند؛ این را قبول داریم. البته واحد‌های آموزشی ما هم در حال کم کردن رشته‌های خود هستند و تلاش دارند به رشته‌هایی ورود کنند که بر اساس برنامه‌ها و سیاست‌های جهاددانشگاهی و نیاز جامعه و صنعت است.

کوچک‌سازی رشته‌ها متناسب با نیاز پژوهشگاه‌های جهاد
وی با بیان اینکه به دنبال کوچک‌سازی رشته‌های آموزش عالی مؤسسات خود هستیم، گفت: نمی‌خواهیم تنوع رشته‌ای در جهاد باشد، بلکه رشته‌های ویژه با قابلیت‌های ویژه‌ای داشته باشیم که شاید دیگر مؤسسات و دانشگاه‌ها نتوانند آن‌ها را به راحتی پیاده‌سازی کنند. با همکاری پژوهشگاه‌هایی مانند ابن‌سینا و رویان و پژوهشکده گیاهان دارویی، توسعه و تکنولوژی و مطالعات و توسعه تلاش داریم، رشته‌هایی به صورت مشترک تعریف تا نیروی متخصص مورد نیاز این پژوهشگا‌ه‌ها را تربیت کنیم. هدف ما کوچک سازی، متناسب سازی و ادغام آموزش با پژوهش است.

رئیس سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان جهاد دانشگاهی در پاسخ به این پرسش که یکی از مباحث مورد تأکید وزارت علوم، جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های وابسته به نهاد‌ها و دستگاه‌ها در خود آن دستگاه‌هاست، آیا این نیازسنجی در جهاد انجام می‌شود که دانشجو متناسب با نیاز این نهاد جذب و تربیت شود و سپس به استخدام جهاد درآید؟ گفت: پیش از آنکه آقای وزیر هم بر این موضوع تأکید کنند، این مهم از جمله مزایای جذب دانشجو در دانشگاه‌های وابسته به جهاددانشگاهی است و در دفترچه کنکور هم قید می‌شود که فارغ‌التحصیلان توانمند، پس از طی کارآموزی و دوره‌های کاربینی، امکان جذب در مراکز پژوهشی و آموزشی جهاددانشگاهی را خواهند داشت. اما اینکه تمام جمعیتی که وارد دانشگاه‌های جهاد می‌شوند امکان جذب در این نهاد را داشته باشند، نشدنی است، ما این‌قدر ظرفیت نداریم. در سال ۱۰ هزار دانشجو وارد دانشگاه‌های جهاددانشگاهی می‌شود و همین تعداد، چهار سال بعد فارغ التحصیل شده و ما عملاً نمی‌توانیم این تعداد را جذب کنیم. شاید در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ از این تعداد فارغ‌التحصیل در سال، بتوانند جذب جهاددانشگاهی بشوند.

وی با بیان اینکه هدف اصلی ما این است که بتوانیم دانشجوی کارآمدِ کارآفرین و آچار به دست؛ فردی که مورد نیاز بازار است را تربیت کنیم، افزود: این‌گونه انتخاب پنجم و ششم فارغ‌التحصیلان ما، ورود به جهاد خواهد بود. ما به دنبال تربیت نیروی متخصص، به معنای واقعی، هستیم. آموزش‌های تئوریک در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی جهاد مهم است، اما از اولویت‌های نخست ما نیست. ارائه آموزش توأم با عمل مدنظر است. نمی‌خواهیم دانشجوی ما تنها تئوریک رشته را بلد باشد، بلکه بتواند هر چیزی را که یاد می‌گیرد، با تسلط بیشتر پیاده کند.

معاون آموزشی و رئیس سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان جهاد در ادامه صحبت‌های خود، به برقراری ارتباط میان آموزش جوانان دانشجو و تلاش برای ورود آن‌ها به بازار کار و تجاری سازی ایده‌های آن‌ها اشاره کرد و گفت: اتفاقاً نظر مسئولان جهاد این بود که معاونت آموزش با اشتغال ادغام شود و این دو کنار هم قرار بگیرند، قرار بود نام آن هم معاونت آموزش، کارآفرینی و اشتغال باشد. تاکنون این نظر اجرایی نشده، اگر چه با همین رویکرد بود که تمام آموزش‌های کوتاه‌مدت، بلندمدت و مقطع‌دار جهاد، با نگاه اشتغال‌محوری و کارآفرینی برگزار شده است. با این حال، همه رشته‌ها و آموزش‌های ما امکان انتقال به حوزه تجاری سازی و اشتغال را ندارند، به همین علت، مقرر شد این دو مجموعه مجزا از یکدیگر فعالیت کنند. اما با این حال هم‌افزایی خوبی شکل گرفته و طرح‌های اشتغال‌زایی خوبی به منظور توسعه اشتغال فارغ التحصیلان دنبال شد.

وی همچنین درباره ورود حوزه آموزش جهاددانشگاهی در حوزه علوم انسانی، گفت: جهاددانشگاهی، تنها متولی فرهنگ و حوزه علوم انسانی در کشور نیست، اما در حد توانمندی خود، خوب عمل کرده است. نام پژوهشگاه علوم انسانی جهاد در این زمینه، کار‌های خوبی انجام داده و ارتباط تنگاتنگی با حوزه آموزش جهاد دارد. پژوهشگاه دیگری به نام پژوهشگاه مطالعات توسعه داریم که در زمینه آموزش‌های تخصصی، کار‌های ارزشمند و زیربنایی انجام داده است. همچنین در زمینه ارزیابی و توسعه شایستگی‌های مدیران، دوره‌هایی تعریف کردیم که مورد استقبال قرار گرفت.

به گفته بیجندی؛ ورود پژوهشگاه علوم انسانی، پژوهشکده مطالعات توسعه و حوزه آموزش جهاد، در حوزه علوم انسانی کشور گام مؤثری بود، که نهایتاً منجر به تدوین مدل شایستگی و ارزیابی مدیران کشور شد و پس از آن، بخشنامه سراسری مربوطه، توسط سازمان امور اداری و استخدامی کشور ابلاغ شد.

وی با بیان اینکه در حوزه مطالعات بین نسلی، کار ارزشمندی با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و آموزش عالی جهاد انجام گرفته، گفت: جهاددانشگاهی ورود به موضوع فرهنگ‌سازی داشته است. راه‌اندازی تنها پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در کشور متعلق به جهاد است که ماحصل تلاش معاونت آموزشی، دانشگاه علم و فرهنگ و سازمان تجاری‌سازی فناوری است.

بیجندی افزود: با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ و سازمان تجاری‌سازی همچنین، نظام جامع هدایت شغلی طراحی شد که چنین طرحی تا به حال، در کشور وجود نداشت. کار بر روی این طرح سه سال زمان برد و نتیجه آن به زودی مشخص می‌شود.

رئیس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع توسعه اشتغال و تلاش جهاددانشگاهی برای رونق اشتغال خانگی پرداخت و اظهار کرد: مأموریت این سازمان در دو بخش؛ تجاری‌سازی فناوری‌های به بلوغ رسیده و اشتغال دانش آموختگان تعریف شده است. جهاددانشگاهی دارای ۲۲۰ گروه پژوهشی، ۱۲۰ مرکز خدمات تخصصی در کشور است که تلاش می‌شود نتایج فعالیت‌های این مجموعه‌ها در فرایند تجاری سازی قرار بگیرد.

وی گفت: در سازمان، موضوع اشتغال دانش آموختگان هم پیگیری می‌شود. کمک به همیاری اشتغال دانش آموختگان با ایفای نقش تسهیل‌گری برای افراد و حتی تیم‌های اشتغال‌آفرین، رویکرد ما در این سازمان است. یک طرحی قرار است با همکاری وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی اجرایی شود و لذا توسعه اشتغال دانش آموختگان، گسترش می‌یابد.

بیجندی افزود: در موضوع مشاغل خانگی، تصور غالبا این است که بانوان و افرادی که سوادی ندارند، فعالیت‌هایی از نوع خانگی انجام می‌دهند و ما از آن‌ها حمایت می‌کنیم، اما مترجمی، مشاوره، ویراستاری، تولید محتوای دیجیتال، تولید انیمیشن و ...، از جمله فعالیت‌هایی است که به عنوان مشاغل خانگی مورد حمایت سازمان هستند. حتی مشاغل خانگی مدل سنتی هم شبکه‌سازی شده و این شبکه‌ها توسط افراد حرفه‌ای و دانش آموختگان دانشگاه هدایت می‌شوند. حدود ۶۰ درصد افرادی که در این الگو فعالیت می‌کنند دانش آموخته دانشگاه‌اند و ۴۰ درصد غیر دانش‌آموخته هستند.

وی با بیان اینکه این نقص در جهاددانشگاهی وجود دارد که خود را به نمایش نمی‌گذارد، گفت: سایر نهاد‌ها اگر ۱۰ درصد کار می‌کنند، ۹۰ درصد تبلیغ دارند. اگر چه مراکز آموزشی جهاد شناخته شده‌تر است و نیازی به تبلیغ ندارد. با این همه، اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است و حتی مقام معظم رهبری تأکید دارند به سراغ این نهاد بروید، چرا که این نهاد ظرفیت‌های خوبی دارد.

بیجندی افزود: دیداری با مدیر انجمن حمایت از زندانیان کل کشور داشتم و وقتی درباره فعالیت‌های جهاد به او توضیحاتی دادم و اینکه جهاد چه کار‌هایی انجام داده است، گفت؛ من ۳۰ سال است زندانبان بودم و این نهاد را نمی‌شناختم، اگر می‌دانستم جهاد چه کار‌هایی می‌تواند انجام دهد، به سراغ شما می‌آمدم. این یک پیام دارد و آن اینکه ما نتوانستیم خود را به جامعه و بدنه اجرایی کشور بشناسانیم. بعد از دیدار اخیر مدیران جهاد با رئیس رسانه ملی هم باید به یک خروجی رسید. بعد از هر نشست سطح بالا، باید یک کارگروه اجرایی شکل بگیرد و با کار جهادی به نتایج مطلوب برسیم.

گفت‌وگو از مریم روزبهانی
انتهای پیام