مسابقات قرآن چهارمحال‌وبختیاری و سرآغازی که امیدبخش نبود

مرحله شهرستانی چهل‌وششمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم اوقاف و امور خیریه در بخش آوایی در منطقه شهرکرد شامل شهرستان‌های شهرکرد، بن، سامان، فارسان و کوهرنگ با حضور ۲۱۷ متسابق بانو و آقا در روزهای ۲۹ و ۳۰ تیرماه در سالن شهید سلیمانی جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری برگزار شد.

رشد مطلوب تعداد متسابقان در قیاس با سال قبلی که رشد حدوداً دو برابری را شاهد هستیم، گویای عملکرد قابل قبول متولیان در حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی بوده است که امیدواریم این نگاه در سال‌های آینده نیز وجود داشته باشد. 

نکته عجیب و بحث‌برانگیز مسابقات سراسری قرآن کریم در منطقه شهرکرد و در گروه بانوان، همزمانی آن با یک رویداد قرآنی مهم دیگر یعنی مرحله شفاهی هجدهمین دوره ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن استان بود که با حضور ۶۶ حافظ ۱۰ جزء تا کل قرآن در اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال‌وبختیاری برگزار می‌شد و ۵۳ بانوی حافظ قرآن در این آزمون شرکت داشتند که ۲ حافظ قرآن به علت شرکت در این آزمون از حضور در مسابقات جا ماندند. 

این مسئله منشأ گلایه‌های فراوانی از سوی بانوان بود که جا دارد متولیان قرآنی استان با همدلی و هماهنگی بیشتری برنامه‌های خود را اجرا کنند؛ مشاهده این بی‌برنامگی در فضای قرآنی استان باعث بی‌انگیزگی و دلسردی بیش از پیش قرآنیان می‌شود. 

حاشیه تأسف‌بار این دوره از مسابقات برگزاری آن در سکوت رسانه‌ای و غیبت رسانه‌ها به‌ویژه صدا و سیما بود که جا دارد مسئولان قرآنی در تعامل با رسانه‌ها از طریق برپایی نشست‌ خبری ویژه مسابقات سراسری قرآن کریم به‌عنوان مهم‌ترین رویداد قرآنی سالانه استان، اهالی رسانه را برای پوشش این برنامه دعوت کنند. 

همچنین برگزاری یک افتتاحیه پرشور یا دعوت از مسئولان ارشد استان و حتی کشور و نیز دعوت از چهره‌های مطرح قرآنی از دیگر راهکارهای افزایش بُرد رسانه‌ای این رویداد مهم قرآنی است که امیدواریم در دستور کار متولیان امر قرار بگیرد. 

غیبت مسئولان استان به‌ویژه مدیران دستگاه‌های فرهنگی نظیر اوقاف و امور خیریه، تبلیغات اسلامی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، سپاه، دانشگاه‌ها، حوزه علمیه و ... جای این پرسش را باقی می‌گذارد که متولیان فرهنگی و قرآنی در روزهایی که قلوب قرآن‌دوستان از تکرار اهانت‌ها به ساحت نورانی قرآن کریم در گوشه و کنار جهان آکنده از درد و تألم است، چه کارویژه مهم‌تری را در دستور کار دارند که در برنامه‌ای با حضور بخش بزرگی از جامعه قرآنی استان، حضور پیدا نمی‌کنند تا قوت قلب و دلگرمی برای قرآنیان و نیز مجریان این رویداد قرآنی باشند؟

آنچه در پی می‌آید، گفت‌وگوی ایکنای چهارمحال‌و‌بختیاری با متولیان و متسابقان این دوره از مسابقات است که با هم می‌خوانیم. 

آموزش راه‌یافتگان به مرحله استانی 

محسن مولوی، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان با اشاره به اینکه دوره توانمندسازی راه‌یافتگان به مرحله استانی برگزار خواهد شد، گفت: در این راستا از اساتید کشوری دعوت به عمل خواهد آمد و متسابقان نیز نسبت به این مهم اعلام علاقه داشته‌اند. 

وی ادامه داد: روندی که برای برپایی دوره‌ها و کارگاه‌های تخصصی ماهانه برای قرآنیان استان آغاز کرده بودیم و چندماه با حضور اساتید تراز اول همچون استاد ابوالقاسمی اجرا شد، متأسفانه به دلایلی فعلاً متوقف شده است اما ضرورتی بود که با وجود تمامی مشکلات باید از سر گرفته شود.

مولوی با اشاره به رشد قابل قبول ثبت‌نامی‌ها نسبت به سال گذشته که از آمار ۴۰۰ نفر به ۷۰۰ نفر رسیده است، توضیح داد: این سیر صعودی باعث شد از حیث ثبت‌نام جزو استان‌های با عملکرد خوب در سطح کشور قرار بگیریم و امیدواریم و تلاش می‌کنیم این سیر صعودی را برای سال آینده نیز داشته باشیم، برای تبلیغات هم از تمامی کانال‌هایی که امکان داشت اقدام کردیم. 

رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان در پاسخ به پرسشی مبنی بر غیبت رسانه‌ها به‌ویژه صدا و سیما در پوشش بزرگ‌ترین رویداد قرآنی استان، بیان کرد: ما دعوت را از صدا و سیما انجام دادیم که نیامدند؛ در مورد خبرگزاری‌ها نیز به‌جز ایکنا که خبرگزاری تخصصی قرآنی است، متأسفانه دیگر خبرگزاری‌ها رویکردی برای پوشش اخبار قرآنی ندارند و چه بسیار پیش آمده که بنده به‌عنوان مسئول روابط عمومی اداره‌کل اوقاف، اخبار قرآنی را در اختیار مسئولان خبرگزاری‌ها قرار می‌دهم اما نگاهشان این است که انتشار اخبار قرآنی برایشان موضوعیت ندارد. 

مولوی گفت: دارا بودن گواهی‌نامه داوری طرح ساماندهی یا قبولی در آزمون داوری که چندی پیش سازمان اوقاف برگزار کرد، شرط داوری در این دوره از مسابقات است که بر این اساس، در بخش آقایان کمبود داوران مجاز به داوری در مسابقات سراسری قرآن را داشتیم لذا از داوران خارج از استان دعوت کردیم، در بخش بانوان در مرحله شهرستانی منطقه شهرکرد اما خوشبختانه مشکلی وجود نداشت.

حدیث مکرر چهره‌های تکراری در مسابقات قرآن 

معصومه سپندار، داور بخش صوت با اشاره به اینکه مسابقات قرآن اوقاف هر ساله با یک جمعیت مشخص در حال برگزاری است و دیگر چهره‌ها انگیزه‌ای برای حضور در مسابقات ندارند، بیان کرد: چه بسیار چهره‌هایی که در یک رشته قرآنی مشغول کارند اما انگیزه‌ای برای حضور در مسابقات قرآن ندارند؛ در سطح ملی وقتی یک فرد حائز رتبه می‌شود تا یکی دو سال بعد در آن رشته نمی‌تواند شرکت کند که این رویه برای مراحل پایین‌تر یعنی استانی و شهرستانی نیز باید لحاظ شود تا عرصه برای چهره‌های جدبد باز شود.

وی ادامه داد: نهادهایی چون آموزش و پرورش با همکاری نهادهای قرآنی و مؤسسات و مراکز آموزش قرآن در پرورش استعدادهای قرآنی نقش دارند. میدان برای همه باز است و باید در مسابقات شرکت کنند اگرچه متأسفانه سرمایه‌گذاری در حوزه فعالیت‌های قرآنی در استان ما ضعیف است و قابل مقایسه با دیگر استان‌ها نیست.

سپندار بیان کرد: در استان‌های قوی، شاهدیم که حتی در سطح مساجد که عمومیت بیشتری دارد، تخصصی‌ترین آموزش‌های قرآنی ناظر بر نغمات و صوت و لحن و ... به علاقه‌مندان ارائه می‌شود اما در استان ما حتی متسابق سطح بالا نیز از سواد قرآنی لازم برخوردار نیست. 

برای آموزش قرآن فکری کنید

صدیقه قائدامینی، داور بخش لحن با ابراز تأسف از تکراری بودن چهره‌های حاضر در مسابقات قرآن کریم، بیان کرد: هر ساله شاهد این روند هستیم که عده مشخصی می‌توانند به مرحله استانی بروند اما به علت نبود آموزش‌های تخصصی، متوقف می‌شوند و هیچ پیشرفتی را در این مسابقات شاهد نیستیم؛ جا دارد که اوقاف یا دیگر نهادهای متولی فکری برای برگزاری کلاس‌های آموزشی داشته باشند.

وی ادامه داد: شایسته است که مسئولان نسبت به شناسایی استعدادها و نخبگان قرآنی اقدام و آنان را برای مسابقات توانمند کنند. متأسفانه امروز سطح مسابقات ضعیف بود و جای کار بسیاری وجود دارد. 

قائدامینی تصریح کرد: برپایی دوره‌های توانمندسازی قرآنیان نه‌تنها برای متسابقان بلکه برای داوران نیز ضرورت دارد و اگر داوران در دوره‌های منظم و حتی مجازی شرکت کنند، طبعا‌ً مسابقات قرآن نیز با کیفیت بهتری برگزار می‌شود. 

این بانوی قرآنی استان با تأکید بر اینکه تکاپوی مسئولان و نهادهای قرآنی نباید معطوف به ایام برگزاری مسابقات باشد بلکه در طول سال باید فعال باشند، توضیح داد: این تکاپو در طول سال باید وجود داشته باشد.

متسابقان با آمادگی به مسابقات بیایند

زینب نجفی، داور وقف و ابتدا در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه جا دارد متسابقان خود را برای مسابقات قرآن آماده کنند و بدون آمادگی نیایند، اظهار کرد: همچنين متسابقان هر رشته، آیین‌نامه را از سایت مسابقات دریافت و به‌صورت کامل مطالعه کنند و با ذهن باز به مسابقات بیایند. 

وی ادامه داد: از متسابقان انتظار می‌رود که تابع زمان‌بندی مسابقات باشند و احترام بگذارند؛ همچنین افراد باید انگیزه آموزش و ارتقای سطح را در خود تقویت کنند و امسال اگر رتبه‌ای کسب نمی‌کنند آستین همت را از هم‌اکنون برای سال آینده بالا بزنند و خودشان را در هر زمینه که ضعف دارند با دیدن استاد و تکرار و تمرین و تلاش آماده کنند.

این بانوی قرآنی چهارمحال و بختیاری گفت: بدون آمادگی نمی‌توان به موفقیت رسید و از قرآنیان می‌خواهم که اگرچه شرکت در مسابقات هدف نیست اما این را انگیزه‌ای برای خود قرار دهند که به دنبال فراگیری بیشتر بروند و در سطحی که هستند، نمانند. 

نجفی در پایان در پاسخ به پرسشی مبنی بر روند داوری رشته دعاخوانی، بیان کرد: در مرحله استانی و کشوری برای اصول اجرا داور دعاخوان دعوت می‌کنند اما برای مرحله شهرستانی همین داوران قاری و حافظ به امر داوری در رشته دعاخوانی می‌پردازند؛ البته تا سال قبل، داوری دعاخوانی به‌صورت کشوری انجام می‌شد که امسال این روند تغییراتی داشته است.

تغییرات مهم آیین‌نامه مسابقات قرآن 

زهرا اقبالی، حافظ کل قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به تغییرات آیین‌نامه امسال در مقایسه با سال قبل، بیان کرد: امسال هر متسابق مجاز به شرکت در تنها یک بخش آوایی یا معارفی است که به‌نظرم جا داشت مانند روال سابق امکان ثبت‌نام در هر دو بخش برای متسابقان وجود داشته باشد زیرا شرکت در رشته‌های بخش معارفی انگیزه‌ای را در انسان ایجاد می‌کند که مطالعه و تلاش بیشتری برای کسب معارف و معالم قرآنی داشته باشد و بیشتر مأنوس شود. 

وی ادامه داد: البته اضافه شدن ترجمه سُور مبارکه الرحمن و یس از دیگر تغییرات امسال است که اتفاق خوبی بود و باعث انس و الفت مخاطبان بیشتری از مسابقات قرآن با این سوره‌ها می‌شود. 

اقبالی تصریح کرد: تغییر خوب دیگر این بود که نفرات اول استانی سال گذشته امسال نمی‌توانستند مجدداً در همان رشته ثبت‌نام کنند که این امر باعث می‌شود از تکراری شدن چهره‌ها در مسابقات رشته‌های مختلف کاسته شود و افراد جدید امکان عرض اندام در میدان مسابقات داشته باشند. 

این چهره قرآنی چهارمحال و بختیاری در پاسخ به پرسشی مبنی بر عدم اقبال تماشاگران نسبت به این رویداد قرآنی که از شور و حال مسابقات می‌کاهد، بیان کرد: جا دارد که این مسابقات در سطح وسیع اطلاع‌رسانی شود و فقط به تبلیغات در سطح جامعه قرآنی اکتفا نشود. ضمن اینکه مکان‌های عمومی نظیر مساجد و امامزادگان برای برپایی رویداد استفاده شود و امکان حضور مردم در این رویداد فراهم شود.

وی با گلایه از همزمانی آزمون تخصصی حفظ با مرحله شهرستانی مسابقات قرآن در شهرکرد، تصریح کرد: این دو رویداد از جمله‌ مهم‌ترین اتفاقات در تقویم سالانه قرآنی است که قطعاً مخاطبان مشترکی دارند لذا جا داشت در تاریخ‌های متفاوتی برگزار شود تا همه قرآنیان علاقه‌مند بتوانند بدون استرس و نگرانی در هر دو رویداد با حداکثر توان شرکت کنند. 

اقبالی در پایان گفت: برگزاری افتتاحیه و افزایش پوشش رسانه‌ای این رویداد مهم قرآنی قطعاً جذب بیشتر مخاطبان و تماشاگران و اقبال بیشتر قرآنیان به این مسابقات را در پی خواهد داشت.

گلایه از عدم صدور کارنامه 

یکی از بانوان حافظ کل قرآن نیز با اشاره به ضرورت صدور کارنامه برای متسابقان، به خبرنگار ایکنا گفت: به‌نظرم ضرورت داشت که به شیوه گذشته کارنامه نمرات برای متسابقان بعد از اجرا صادر شود تا متوجه نقاط ضعف و قوت خودمان بشویم و برای دوره‌های بعدی بتوانیم خود را بهتر آماده کنیم.

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته کارنامه نمرات در بخش‌های مختلف صوت و لحن، تجوید و حسن حفظ و ... به ما ارائه می‌شد و برای بنده شخصاً خیلی سودمند بود اما امسال گفتند که برای مرحله شهرستانی صدور کارنامه انجام نمی‌شود. 

این بانوی حافظ کل تصریح کرد: اینکه همه رشته‌ها به‌صورت در هم و مختلط برگزار می‌شود به‌نظرم از زیبایی کار کاسته می‌شود و جا داشت رشته‌ها به‌صورت منسجم و جدا از هم باشند. مسابقات قرآن بستر بسیار خوبی است که قرآنیان دور هم جمع شوند و در بین تمام مشغله‌هایی که دارند فرصتی را با چهره‌های قرآنی سپری و بحث و تبادل نظر کنند. 

بایسته‌های حافظان برای موفقیت در مسابقات 

سمیه کاظمی، حافظ کل قرآن کریم با اشاره به اینکه آزمون اعطای مدرک و مسابقات قرآن یک انگیزه برای حافظان به‌شمار می‌رود، اظهار کرد: بنده شخصاً موردی را از دارندگان مدرک تخصصی حفظ سراغ ندارم که به کمک این مدرک توانسته باشد در دستگاهی استخدام شود، امسال اما در استخدامی آموزش و پرورش این امکان برای حافظان دارای مدرک تخصصی ایجاد شده است که بتوانند در آزمون استخدامی این نهاد شرکت کنند.

وی ادامه داد: آزمون تخصصی حفظ تا یکی دو سال قبل با سخت‌گیری بیشتری برگزار می‌شد اما در حال حاضر قدری از دشواری آزمون چه از حیث سطح سؤالات کتبی و حذف نمره منفی و چه حدنصاب نمرات کاسته شده است و لذا حافظ با زحمت کمتری می‌تواند مراحل و آزمون‌ها را طی کند. این روند شاید باعث شود که در سال‌های آینده شاهد مشارکت تعداد بیشتری از حافظان در آزمون‌های اعطای مدرک تخصصی باشیم.

این داور قرآن در استان با اشاره به ظرفیت خوب استان در حوزه داوران مسابقات قرآن به‌ویژه در بخش بانوان، بیان کرد: رویکرد مثبت سازمان دارالقرآن الکریم مبنی بر واگذاری ارزیابی ک داوری آزمون شفاهی به استان‌ها، اتفاق مبارکی است که شاهد بودیم.

تکیه بر ظرفیت داوران قرآن استان

کاظمی ادامه داد: حدود سه سال قبل بنده به همراه جمعی از حافظان استان در یک کارگاه داوری حفظ با حضور استاد بحرالعلوم که در شهرکرد برگزار شد شرکت داشتم و گواهی‌نامه داوری آزمون‌های مدرک تخصصی را کسب کردم؛ همچنین دوره‌های تخصصی داوری صوت و لحن و تجوید را پشت سر گذاشته‌ام و معتقدم این توانمندسازی باید در مورد همه قرآنیان استان اتفاق بیفتد.

وی تصریح کرد: جا دارد که زمینه‌سازی برای برپایی دوره‌های توانمندسازی و تخصصی برای حافظان و قاریان صورت بگیرد و این افراد به‌جای آنکه دست روی دست بگذارند و منتظر داوری این یا آن آزمون و مسابقه از سوی داوران خارج از استان باشند، خودشان میدان را به دست بگیرند و از توانایی آنان استفاده شود.

کاظمی در پایان در پاسخ به این پرسش که در مسابقات قرآن و نیز آزمون تخصصی حفظ تسلط بر کدام بخش ارجح بر دیگر بخش‌هاست؟ گفت: تمامی بخش‌ها اعم از حُسن حفظ، تجوید، صوت و لحن، وقف و ابتدا و تسلط بر معانی و مفاهیم حائز اهمیت می‌باشد اما طبیعتاً حُسن حفظ، اصل و اساس است که در آزمون اعطای مدرک تخصصی ۱۰۰ امتیاز دارد. حافظ اگر بر محفوظات مسلط باشد، قاعدتاً عملکرد مطلوبی در سایر بخش‌ها نیز خواهد داشت و بدون تپق زدن یا مکث می‌تواند اجرای کم‌نقص یا بدون نقصی را ارائه دهد.

راهکارهای دعاخوان برای جذب مخاطب 

زینب قادری، دعاخوان حاضر در این دوره از مسابقات که دعاخوانی را به‌صورت تجربی آموخته و سال‌ها تجربه دارد در گفت‌وگو با ایکنا در تشریح شیوه جذب مخاطبان، اظهار کرد: دعاخوان در وهله نخست برای جذب مخاطبان باید بتواند با آنان تعامل و دوستی داشته باشد و بنده در تمام جلساتم ابتدا فرصتی را برای صحبت و همکلامی با بانوان حاضر در جلسه اختصاص می‌دهم و سپس با سخنرانی دل‌ها را مهیای روضه می‌کنم لذا به نظرم منبر نقش مؤثری در جذب مخاطب و همراه‌سازی او با روضه دارد.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر نسبت دعا و قرآن، ادامه داد: دعا درواقع منبعث از محتوای قرآن است و چه بسیار دعاهایی که ما قرائت می‌کنیم درواقع آیات قرآن کریم هستند. بنده در سخنرانی‌ها و رضه و مداحی‌هایم همواره به آیات قرآن مراجعه دارم و تلاوت می‌کنم.

قادری تصریح کرد: قرآن کریم ضمن آنکه ما را همواره به خواندن دعا و اهل دعا بودن فرا می‌خواند و توصیه می‌کند، دعاهای بسیار زیبایی را نیز به ما ارائه می‌دهد. قرآن سخن خدا با بنده و دعا سخن بنده با خداوند است و پرداختن به هر یک در جای خود ضرورت دارد.

وی به خصوصیات یک دعاخوان موفق نیز اشاره کرد و گفت: نخست آنکه باید معتقد باشد و روزی نباشد که از حیث ایمان و اعتقاد صعود نکند، او باید از حیث اخلاقی، علمی و فکری خودش را ساخته باشد تا بتواند مخاطبانش را تحت تأثیر قرار دهد و جذب کند. انسان تا زمانی که خودش اهل عمل نباشد نمی‌تواند دیگران را به خوبی‌ها دعوت کند و آنان را رشد دهد. دعاخوان همواره‌ باید از خداوند و اهل‌بیت(ع) برای این مهم استعانت بگیرد و اهل معنویت و عبودیت باشد.

برپایی پرشور و باشکوه مسابقات قرآن با حضور و حمایت مسئولان و مدیران و نیز مشارکت‌ آحاد مردم قطعاً مشت محکمی بر دهان اهانت‌کنندگان به ساحت قرآن کریم است؛ همه ما روز گذشته همانطور که نسبت به حضور در راهپیمایی محکومیت هتک حرمت قرآن در مصلی شهرکرد وظیفه داشتیم، جا داشت که بزرگ‌ترین رویداد قرآنی استان را نیز ببینیم که چند خیابان دورتر با حضور چهره‌های شاخص قرآنی در حال برگزاری بود.