سینی‌گردانی؛ آیینی حزن‌انگیز به یاد نوجوان کربلا
گروه اجتماعی ــ سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) در ماهشهر متفاوت است؛ ظهر هشتم محرم مردم شهر سینی‌های نذری خود را به یاد حضرت قاسم(ع) بر سر و دست می‌گیرند و با نظم خاصی در صحنه‌ای زیبا و حزن‌انگیز «یا حسین»گویان به طرف میدان شهر حرکت می‌کنند.
یکی از جلوه‌های عشق و ارادت مردم خوزستان به صاحب این روزها، حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، آیینی است که به سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) شهرت دارد. این آیین در نقاط بسیاری از استان خوزستان برگزار می‌شود و به سبب قدمتی که میان مردم بندر ماهشهر دارد، به نام مردم این شهر به ثبت ملی رسیده است. این آیین به شماره 1445 در تاریخ 1 مهر 1396 در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد.
سارا عبادی، مسئول اداره میراث فرهنگی بندر ماهشهر، در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، در توضیح این آیین سنتی گفت: مراسم عروسی قاسم در اکثر شهرهای خوزستان در روز هشتم ماه محرم برگزار می‌شود. به این مراسم در زبان محلی «عرس القاسم» می‌گویند. مراسم عروسی حضرت قاسم مردانه و زنانه برگزار می‌شود. مجلس زنانه معمولاً در یکی از خانه‌های محل یا حسینیه اجرا می‌شود؛ به این صورت که یک حجله نصب می‌شود و هنگام اجرای مراسم، بانوان سینی‌های خود را در تاریکی که فقط شمع‌های سینی روشن هستند به دور حجله می‌چرخانند و سایر بانوان با سینه‌زنی و کل زدن آن‌ها را همراهی می‌کنند.
وی اظهار کرد: این مراسم در شهرستان بندر ماهشهر با همه شهرهای دیگر به صورتی متفاوت اجرا می‌شود. ساکنان قدیمی و بومی بندر ماهشهر این آیین را مردانه و بسیار باشکوه در مساجد، خانه‌های قدیمی و میدان شهر برگزار می‌کنند. روز هشتم محرم، حوالی ظهر از تمام نقاط شهر بندر ماهشهر، سینی‌هایی که با پارچه سبز پوشیده شده است بر روی دست هر زن و مردی می‌توان دید که به طرف خانه قدیمی مرحوم درویش طاهری از قدیمیان برگزار‌کننده روضه امام حسین(ع) و مراسم سینی‌گردانی در بندر ماهشهر در حرکت‌اند.
به گفته امیر طاهری، قبل از مرحوم پدربزرگش، پدر و پدربزرگ ایشان در همین خانه و در این محله این مراسم را برگزار می‌کردند و کرامت‌های زیادی را از زمان کودکی تاکنون از آیین سینی‌گردانی شاهد بوده است
عبادی درباره بانی این مراسم در بندرماهشهر گفت: مرحوم حاج علی ابوالحسن طاهری متولد 1282 خورشیدی در بندر ماهشهر و مرحوم حاج درویش طاهری و امیر طاهری فرزند حاج درویش طاهری، خانواده‌ای هستند که نسل به نسل برگزار‌کننده این مراسم بوده و هستند. به گفته امیر طاهری، قبل از مرحوم پدربزرگش، پدر و پدربزرگ ایشان در همین خانه و در این محله این مراسم را برگزار می‌کردند و کرامت‌های زیادی را از زمان کودکی تاکنون از آیین سینی‌گردانی شاهد بوده است.
مسئول اداره میراث فرهنگی بندرماهشهر در توضیح نحوه برگزاری مراسم سینی‌گردانی اظهار کرد: از ساعت 13 هشتم محرم، تقربیاً همه سینی‌ها تحویل خانواده طاهری داده شد و اکنون مادر خانواده با کمک مردان محل، جهت تزئین سینی‌ها آماده می‌شوند. سینی‌ها از جنس مختلف هستند؛ مسی، حصیری و چوبی. محتویات سینی‌ها هم مختلف است؛ به گفته سینی‌گردان‌ها حضرت قاسم بن حسن(ع) نوجوان بود و تنقلات را به این خاطر در سینی می‌گذارند.
عبادی ادامه داد: محتویات این سینی‌ها عبارت بود از پارچه سبز که نماد پاکی و قداست است و همچنین لباس رزم اهل بیت(ع) در روز عاشورا که به رشادت یاران امام حسین(ع) اشاره دارد. حنا، نماد زینت و آراستگی برای عروس در زمان قدیم و اشاره به دامادی حضرت قاسم در واقعه عاشورا دارد. شمع نمادی از روشنایی و پاکی و جاودانگی است و به مظلومیت یاران امام اشاره دارد.
وی ادامه داد: گلاب نیز نماد تازگی و طراوت و نماد باروری و تداوم زندگی است و به ازدواج حضرت قاسم(ع) در واقعه عاشورا اشاره دارد. برگ‌های گل یاس یا به نام محلی «موم»، نماد راستی، صداقت، عشق، دوستی و معصومیت است که به عشق پاک و معصومیت حضرت قاسم(ع) اشاره دارد. اسپند(اسفند) نیز برای جلوگیری از چشم زخم در این سینی‌ها گذاشته می‌شود. محتویات دیگر سینی‌ها شامل تنقلاتی همچون کیک و کلوچه، بیسکوییت، شیرینی، میوه و... است که بین کودکان تقسیم می‌کنند.
مسئول اداره میراث فرهنگی ماهشهر اظهار کرد: بعد از تزیئن سینی‌ها، آن‌ها را به ردیف قرار داده و با پارچه سبز روی سینی‌ها را می‌پوشانند. صحنه زیبا و حزن‌انگیزی است. بعد از چیدن سینی‌ها سید‌کریم طباطبایی دعایی بر روی سینی‌ها می‌خواند. بعد از او، نوبت روضه‌خوانی سید‌حبیب طباطبایی می‌رسد:
مبارک باد بر جوانان قبیله حنابندان قاسم
سراسر جان جانان قبیله فدای جان قاسم
بعد از پایان مراسم روضه، نوبت به اجرای مراسم سینی‌گردانی می‌رسد. جمعیتی در جلوی درب منزل و در مسیر اجرای مراسم منتظر هستند. مردان پیر و جوان سینی‌ها را با دعا و صلوات بر روی سر قرار داده و یک به یک از در منزل با بدرقه مادر خانواده خارج می‌شوند.
وی گفت: در جلوی جمعیت، علم‌هایی بلند که با پارچه‌های رنگارنگ و زیبایی تزئین شده است، قرار دارد. گهواره‌ای هم که یادآور شش ماهه اباعبدالله‌الحسین(ع) است در جلو خودنمایی می‌کند. گویی اتفاق خاصی در شرف وقوع است. حالا دیگر زمان موعود فرا رسیده است. ساعت 22 جمعیت سیاه‌پوش و عزادار سراسر خیابان را در بر می‌گیرد. مداحان که در جلوی جمعیت مستقر می‌شوند شروع به مرثیه‌سرایی سالار شهیدان و یاران با وفایش می‌کنند.
عبادی اظهار کرد: با شروع مراسم، مردان در هر سن و سالی با سینی‌هایی که بر سر و روی دست گرفته‌اند، به نوحه‌های مداحان گوش می‌دهند و نوحه‌‌سرایی می‌کنند. بانوان به آرامی سینه می‌زنند و گریه می‌کنند. تمامی جمعیت حاضر «یا حسین» گویان، سینی‌ها را برداشته و در حالی که گلاب به سر و صورت حاضران می‌پاشند به سمت میدان امام(ره) روانه می‌شوند. بیش از 80 سینی بر روی سر و دست عزاداران به آرامی به طرف میدان حرکت می‌کنند. این مراسم با نظم و به آرامی و به تبعیت از مداح انجام می‌شود.
جمعیت دور میدان می‌ایستند گویی به یاد واقعه عاشورا، میدان قتلگاه را یافته و بدین گونه تسلایی بر دل‌های بیقرار خود می‌گذارند
مسئول اداره میراث فرهنگی بندرماهشهر گفت: جمعیت دور میدان می‌ایستند گویی به یاد واقعه عاشورا، میدان قتلگاه را یافته و بدین گونه تسلایی بر دل‌های بیقرار خود می‌گذارند. پس از سینه‌زنی در اطراف میدان امام(ره) به سمت خیابان آمده و به همان شکل به طرف منزل حاج درویش طاهری برمی‌گردند. سینی‌گردانان یکی‌یکی به داخل منزل رفته و جمعیت در محل درب ورودی منزل به مراسم عزاداری ادامه می‌دهند. پس از دقایقی مردان با پای برهنه و چشمانی گریان محتویات سینی‌ها را بین حاضران پخش می‌کنند و بدین گونه مراسم به پایان می‌رسد.
کامله بوعذار؛ خبرنگار ایکنا خوزستان
انتهای پیام
