جایگاه و آینده روس‌زبانان در جامعه قرقیزستان
زبان روسی به عنوان یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد بوده و در فضای شوروی سابق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
جبرئیل نجفی، نگارنده مطلب
به گزارش ایکنا؛ جبرئیل نجفی، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات روسی در روسیه در مطلبی با عنوان «جایگاه و آینده روس‌زبانان در جامعه قرقیزستان» برای ایکنا آورده است: زبان روسی به عنوان یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد بوده و در فضای شوروی سابق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این زبان در زمان شوروی نه تنها به عنوان زبان دولتی بلکه زبان گفت و گو بین ملل مختلف در قانون اساسی شوروی ثبت شده بود. در دوران شوروی بسیاری از کشورهای آسیای میانه و قفقاز از اشتراکات زیادی برخوردار بودند که پس از فروپاشی آن تنها زبان روسی در بین آنها به صورت مشترک استفاده می شود.
قرقيزستان يكی از کشورهای کوچک آسیای میانه و كاملا كوهستانی و محصور در خشکی است. اين كشور نسبتا فقير و اقتصادش بر پايه كشاورزی مستقر است . در دوران شوروی ، قرقيزستان از نظر اقتصادی و اجتماعی توسعه يافت . در حال حاضر نیز از لحاط نظامی و اقتصادی بسیار وابسته به روسیه است. این کشور در شرق و جنوب شرقی با چین، در شمال با قزاقستان و در جنوب با تاجیکستان و از غرب با جمهوری ازبکستان همسایه و هم مرز است . نزديك به 6 ميليون نفر جمعیت دارد که حدود 70 درصد آن را قرقیزها، 14 درصد ازبک‌ها و 7 درصد را روس ها تشكيل می دهند ، اقلیتهای کوچک دیگری نیز از قبیل اوکراینی ها، آلمانی و قزاق‌ها، تاتارها ، تاجیکها و اویغورها هم در این کشور زندگی می‌کنند . اکثریت جمعیت قرقیزستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند، حدودا 80 درصد جمعیت مسلمان و 17 درصد دارای دین مسیحی‌اند. نارين ، اوش، باتكن، باليقچی ، جلال آباد ، قاراقول ، توقموق از مهم ترین شهرهای این کشور هستند.
قرقیزها بیشترین روابط را با روسیه دارند و این امر بیشتر به وابستگی امنیتی و نظامی این کشور به روسیه برمی گردد. روسیه اصلی ترین شریک استراتژیک این کشور محسوب می شود، به همین دلیل نیز افزایش همکاری در عرصه های سیاسی، دفاعی، تجاری، سرمایه گذاری و فرهنگی و اجتماعی برای هر دو کشور کاملا ضروری است. نزدیک به یک میلیون از جمعیت 6 میلیونی قرقیزستان در روسیه کار می‌کنند که پولی که به کشور می‌فرستند مبلغ قابل توجهی است.روسیه در سال 2013 قروض 500 میلیون دلاری قرقیزستان را در ازای تمدید حضور نظامی خود در این کشور بخشید.
قرقیزستان در سال 2015 عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیایی شد و در حال حاضر هماهنگ سازی بین کشورها به این اتحادیه واگذار شده‌است. قزاقستان نیز در تجارت خارجی قرقیزستان نقش اساسی دارد. قزاقستان با واردات 593 میلیون دلاری در سال 2016 بعد از روسیه در جایگاه دوم کشورهای واردکننده کالا به این کشور قرار دارد. علاوه بر این، هزاران مهاجر کاری قرقیز در قزاقستان کار می کنند.
همانطوری که اشاره شد روس ها بعد از قرقیزها و ازبک ها 7 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. روس ها بیشتر در بشکیک، پایتخت این کشور و استان چوی زندگی می کنند. 23 درصد از جمعیت بیشکک و 21 درصد از جمعیت استان مجاور آن، استان چوی را روس زبانان تشکیل می دهند، که در مجموع بالغ بر 360 هزار نفر روس در این منطقه زندگی می کنند. در استان ایسیک کولسک نیز اقلیت روس زبان زندگی می کنند، روس ها 8 درصد از جمعیت این استان را تشکیل می دهند. در سایر استانهای این کشور جمعیت روس ها بسیار پایین و کمتر از یک درصد می باشد و اکثریت آنها در مناطقی که ذکر شد سکونت دارند.
طبق آمار رسمی قرقیزستان روس ها در سال 1959 حدود 30 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دادند، هر ساله جمعیت روس زبانان در این کشور رو به کاهش است بطوری که در سال های اخیر این آمار به کمتر از 10 درصد رسیده است. اما با این وجود درصد ارتباطات با استفاده از زبان روسی در سطح بالایی قرار دارد، زیرا استفاده و آموزش زبان روسی از لحاظ قانونی در نظام آموزش و پرورش این کشور تثبیت شده است.پس از فروپاشی شوروی، به خاطر تضعیف قدرت روس زبانان در این جمهوری، مهاجرت توده ای و عظیمی در بین جوانان و میانسالان روس این کشور صورت گرفت. این مهاجرت ها پس از فروپاشی شوروی با شرایط اقتصادی مساعد روسیه و همچنین حق بازگشت روس زبانان به روسیه نیز مرتبط می باشد.
دولت قرقیزستان در برنامه های خود به روند آموزش زبان روسی در کنار زبان قرقیزی اهمیت خاصی قائل است، زیرا دولتمردان این کشور به خوبی به این مسئله واقف هستند که این زبان یکی از ابزارهای مهم ارتباطی با روسیه و کشورهای شوروی سابق است. علاوه بر اینکه، زبان روسی در زمره ی شش زبان رسمی سازمان ملل متحد قرار دارد و در تمامی حوزه های زندگی اجتماعی، مکاتبات رسمی و اداری و ساختارهای دولتی و آموزشی به کار می رود. عسگر آقایف در زمان ریاست جمهوری خود اهمیت خاصی به جایگاه و موقعیت این زبان در قرقیزستان می داد تا از این طریق حمایت جمعیت روس زبان را جلب کند. در سال 2007 ماده ای در خصوص قانون زبان تحت عنوان " زبان رسمی جمهوری قرقیزستان" به قانون اساسی این کشور اضافه شد که طی آن زبان روسی در کنار زبان قرقیزی به عنوان زبان رسمی قرار گرفت.
در همه مدارس ابتدایی، زبان روسی آموزش داده می‌شود، دانشگاهها در این کشور از نظر زبان مورد استفاده در تدریس به دو گروه دانشگاههای قرقیزی و روسی تقسیم می شوند و در همه دانشگاهها زبان روسی هم تدریس می‌شود. چندی پیش هم نظرسنجی بین مردمان قرقیز مبنی بر کاهش ساعات تدریس زبان روسی در مدارس این کشور صورت گرفت که حدودا 90 درصد مردم با این قضیه کاملا مخالف بودند. در جامعه ی قرقیزستان تمایل به تحصیل به زبان روسی نه تنها کاهش پیدا نمی کند، بلکه کاربرد این زبان روز به روز با استقبال بیشتری مواجه می شود.
می توان گفت زبان روسی در قرقیزستان، زبان علم است و بصورت گسترده در سیستم آموزشی این کشور مورد استفاده قرار می گیرد. 90 درصد دانشجویان در قرقیزستان تحصیلات خود را به زبان روسی می گذرانند. بهترین دانشگاه این جمهوری، دانشگاه قرقیزی - روسی سلاویانکا بوده که از حمایت مالی روسیه نیز برخوردار است. بیش از 16000 نفر از شهروندان قرقیزستان در دانشگاههای روسیه مشعول به تحصیل هستند، که در این میان 5000 نفر بورسیه دولت روسیه می باشند. بنیاد روسکی میر نیز سه مرکز در این کشور راه اندازی کرده که گسترش زبان و فرهنگ روسی از اهداف اصلی راه اندازی این بنیاد است.
یکی از ابزارهای حفظ فرهنگ روسی در قرقیزستان، جشن ها و مراسمات و آیینی هست که در آن روس ها با لباس سنتی خودشان شرکت می کنند و اعیاد بزرگ روس ها، میلاد مسیح و ماسلنیتا را جشن می گیرند. جشن میلاد مسیح جز فهرست جشن های رسمی قرقیزستاناست.
بسیاری از رسانه های گروهی در قرقیزستان نیز تحت تأثیر فرهنگ روسی قرار دارند. روزنامه ویچرنی بیشکک یکی از مشهورترین روزنامه ها قرقیزستان هست که به زبانهای قرقیزی و روسی منتشر می شود. هم چنین برنامه شبکه های تلویزیونی روسیه در تمامی سطح قرقیزستان پخش می شود.
انتهای پیام
