یک مؤلف و ۱۹ مقاله پذیرش شده در یک کنگره

به گزارش خبرگزاری بین‌‌المللی قرآن (ایکنا)، نخستین کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی آذرماه امسال و با حضور اندیشمندانی از داخل و خارج کشور و با پیام مراجع عظام تقلید در قم برگزار شد و دانشگاه قرآن و حدیث جامعةالمصطفی(ص) عهده‌دار برگزاری آن بود.

رهبر معظم انقلاب که همواره معین اصلی تمام فعالیت‌های قرآنی در کشور بودند، در دیدار دست‌اندرکاران این کنگره به مرجع قرار دادن قرآن در امور مختلف اشاره و تصریح کردند: «مسئله قرآن و مرجعیّت قرآن و رجوع به قرآن و استفهام از قرآن در مسائل گوناگون فکری، عملی، اجتماعی، سیاسی، حکومتی و مانند اینها، خیلی چیز مهمّی است. ما واقعاً در این زمینه‌ها کم‌کاریم؛ واقعاً کم‌کاری داریم و در زمینه تدبّر در قرآن برای کسانی که اهل تدبّرند؛ این نشان می‌دهد که ما خیلی خودمان را محروم کرده‌ایم از آیات الهی و از رهنمودهای آیات الهی در زمینه‌های گوناگون؛ خب، خود این مرجعیّت قرآن برای این مسئله مهم، یک موضوع اساسی و حسّاس است».

این کنگره در پنج کمیسیون علمی شامل «روان‌شناسی، اخلاق و تربیت»، «علوم اجتماعی و سیاسی و مدیریت»، «فقه و حقوق»، «مباحث نظری»، «مستشرقان و علوم حدیث» و با حضور ۱۲ تن از شخصیت‌های قرآنی داخلی و بین‌المللی و با همکاری ۲۵ مرکز و نهاد برگزار شد. حوزه علمیه و معاونت بین‌الملل حوزه، دانشگاه قم، دانشگاه علوم و معارف قرآن، موسسه دارالحدیث، مجتمع عالی فقه، موسسه بنت الهدی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، دانشگاه اصفهان، جامعة المصطفی(ص) مشهد، از جمله این نهادها به شمار می‌آیند.

بنا بر اعلام دبیر اجرایی کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی، تعداد ۱هزار و ۲۰۰ چکیده مقاله و ۷۰۰ اصل مقاله از کشورهای اسلامی به دبیرخانه کنگره ارسال شده است. همچنین به تصریح دبیر علمی کنگره، این کنگره در سال ۱۳۹۴ توسط گروه قرآن و علوم مدرسه عالی قرآن و حدیث پیشنهاد و توسط جامعة المصطفی(ص) مصوب شد و در جلسات متعدد، سازمان کنگره شکل گرفت.

با توجه به اهمیت این گزارش و با اعلام پذیرش ۳۹۰ مقاله از مجموع 700 مقاله واصله به دبیرخانه این کنگره و چاپ این تعداد مقالات در ۱۷ جلد و در مجموع، ۴۴ کتاب، ما را بر آن داشت تا با تعدادی از نویسندگان مقالات پذیرش شده در کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی گفت‌وگویی داشته باشیم و به معرفی مقالات آنها بپردازیم. در جستجو میان آثار پذیرش شده این کنگره، به خبری از پایگاه قرآنی دانشگاهی ایحاء به تعداد 25 عنوان مقاله برخوردیم که از سوی دانشجویان و اساتید هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن (دانشکده علوم قرآنی قم) در کنگره بین‌المللی قرآن و علوم انسانی پذیرش شده و بنا بر اعلام ایحاء این مقالات در رتبه علمی-پژوهشی (ACS)، از سوی دبیرخانه این کنگره پذیرش و چاپ شده است.

اما نکته عجیب و حائز اهمیت در این پیگیری، مواجهه با تعداد 19 مقاله علمی-پژوهشی دانشجویان دانشکده علوم قرآنی قم از میان 25 مقاله ذکر شده است که به تنهایی توسط یکی از اساتید هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، به عنوان نگارنده اصلی، در این کنگره پذیرش، چاپ و منتشر شده است.

پرسشی که در ذهن شکل گرفت این بود که چگونه یک عضو هیئت علمی دانشگاه وقت کافی برای نگارش و انجام این تعداد پژوهش را طی مدت‌زمان فراخوان این همایش داشته است؟ پرسش دیگر اینکه دست‌اندرکاران برگزاری این کنگره چه پروتکلی در دریافت و پذیرش آثار افراد داشته‌اند؟ آیا برای هر فرد اعم از دانشجو و عضو هیئت علمی این امکان وجود دارد هر تعداد مقاله به این کنگره ارسال کند؟ آیا هیچ سقفی تا 19 مقاله برای این یک نفر نباید لحاظ کرد و معیار باید صرفا بحث بررسی علمی مقاله باشد.

نکته بعدی اخلاق پژوهش است. در حالی که در اخلاق پژوهش در غرب، حتی در مقالاتی که دانشجو در پایان‌نامه تحت اشراف استاد نوشته، ابتدا نام دانشجو درج می‌شود در ایران دانشجویان در اکثر مقالات مجبور هستند که به دنبال استادی برای پیگیری چاپ مقاله خود باشند و مقاله بدون درج استاد آن‌هم در رتبه نخست علی الاغلب بعید است. شاید نبود اطلاع‌رسانی صحیح به قرآن‌پژوهان و دانشجویان آن را از یک رخداد بزرگ علمی غافل کند، اما چگونه است که مشارکت در اعتبار مقالات به جای معرفی سایت همایش به دانشجویان به نکته‌ای غیرمنکر تبدیل نمی‌شود.

شاید توجه به این مسائل و پرسش‌ها، دست‌اندرکاران برگزاری این کنگره را بر آن دارد تا با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری و تاکید بر مرجع قرار دادن قرآن در امور مختلف از محوریت قرآن در اخلاق پژوهش اساتید، در اطلاع‌رسانی به دانشجویان، تسهیل‌گری ارسال مقالات و داوری بر اساس پارامترهای جامع‌تر در برگزاری بهتر دوره‌های آتی اهتمام بیشتری داشته باشند.