عید غدیر؛ جشن دوستی بین فرقههای اسلامی/ غدیر را با نهج‌البلاغه بشناسیم
گروه معارف: عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، جشن عید غدیر را جشن دوستی بین فرقههای اسلامی بیان کرد و گفت: حضرت علی(ع) بعد از واقعه سقیفه، در کنار سکوت و اعتراض، قهر نکردند بلکه در موارد متعدد نظام، اظهار نظر می‌کردند؛ از همین نکته سوم می‌توان درس گرفت که جشن غدیر هرگز نباید بهانه قهر، تندی کردن و شورش بین شیعیان و دیگر فرق اسلامی باشد.
محمد باغستانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، در خصوص اهمیت و چرایی برپایی جشن عید غدیر اظهار کرد: گرفتن جشن در واقع نوعی استناد به آن رخدادی است که در تاریخ شناسنامه اصلی تشیع آمده است.
وی با اشاره به اهمیت غدیر در تاریخ اسلام، ادامه داد: احادیثی که حضرت در مورد امام علی(ع) قبل از غدیر فرمودند، همه یک طرف و انتصاب حضرت علی(ع) توسط پیامبر(ص) به جانشینی خود هم از طرف دیگر خود گویای اهمیت غدیر است.
باغستانی بیان کرد: رخداد غدیر آنقدر در منابع تاریخی اهل سنت و شیعه مورد اعتبار است که می‌توان از آن به عنوان شناسنامه مهم و معتبر برای تشیع دانست و جای انتقادی هم وجود ندارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به تأکید ائمه(ع) بر عید بودن روز غدیر، گفت: امام صادق(ع) به عنوان امامی که در شرایط تاریخی و سخت زمان خود توانستند کل مکتب تشیع را سامان دهند، روز عید غدیر را جشن اعلام کردند.
باغستانی با بیان اینکه همه مذاهب و فرقه‌ها نیاز به آیین‌ها، مراسم گردهمایی و مراسمی دارند که در آنجا هویت مذهبی آن‌ها نوع به نوع بیان شود و باعث انسجام آن آئین شود، ابراز کرد: تشیع نیز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین فرقههای اسلامی در کل تاریخ، همواره در اقلیت بوده البته به جز 500 سال اخیر که در ایران اکثریت پیدا کرده است.
غدیر؛ نماد هویت‌بخشی به تشیع
وی، انسجام اقلیت‌ها را مراسمی دانست که در مناسبت‌های مختلف برگزار می‌کنند، گفت: غدیر نخستین رخدادی است که نماد هویت‌بخشی به تشیع شده لذا برگزاری جشن در چنین روزی، همواره در گذر ایام، برای تشیع، هویت‌بخش بوده است. همچنین برپایی مراسم در عاشورا و تاسوعای حسینی نیز از جنبه دیگری برای تشیع هویت‌بخشی داشته است.
وی با بیان اینکه همه این مطالب، فلسفه جشن مداوم و همه ساله غدیر را برای جامعه شیعه توجیه‌پذیر می‌کند، ابراز کرد: این جشن‌ها در واقع هم یک شناسنامه تاریخی و هم، هویت اعتقادی شیعه را به ما یادآوری می‌کند که درست باور و اعتقاد پیدا کرده‌ایم زیرا با توجه به گزارشات تاریخ، چنین واقعه‌ای رخ داده است و پیامبر(ص) حضرت علی(ع) را در روز غدیر، جانشین خود معرفی کرده‌اند.باغستانی، جشن عید غدیر را هویت‌بخش تفکر شیعه عنوان و ابراز کرد: بزرگداشت مراسم عید غدیر، سرودن شعر و ... محترم است اما باید بیشتر از این بر روی واقعه غدیر کار شود زیرا همان جنبه هویت‌بخشی آن از اهمیت بالایی برخوردار بوده و پاسخگوی کم‌توجهی برخی از مردم نسبت به برپایی جشن عید غدیر است.
وی با اشاره به نکته دومی که می‌توان از غدیر دریافت کرد، افزود: غیر از برگزاری جشن در روز غدیر، حال باید بدانیم غدیر در بزرگداشت چه کسی بوده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با استناد به گزارشات تاریخی، تصریح کرد: بعد از غدیر، واقعه سقیفه رخ می‌دهد و فردی که در روز غدیر از طرف خداوند متعال و توسط حضرت رسول اکرم(ص) به امامت منصوب می‌شود، در جایگاه خود قرار نمی‌گیرد و مردم انتخاب دیگری می‌کنند؛ در واقع واقعه سقیفه نقطه مقابل واقعه غدیر است.
باغستانی با بیان اینکه نکته مهم در این واقعه، رفتار امیرالمؤمنین علی(ع) است، اظهار کرد: رفتار حضرت بعد از ماجرای سقیفه را می‌توان در سه نکته مطرح کرد؛ اول اینکه حضرت دفاع مستدلی از حق خود که وظیفه امام(ع) بود، داشتند و فرمودند: «مردم روز غدیر را به یاد آورید، روزی که پیامبر(ص) مرا به امامت منصوب کرد».
وی امیر‌المؤین علی(ع) را بنیان‌گذار سنت گفت‌وگو معرفی کرد و گفت: آنچه در این جریان مهم است، این است که امام برای گرفتن حق خود دست به شمشیر نمی‌برد بلکه با شخصیت‌های صاحب نفوذ گفت‌وگو کرده و با این گفت‌وگو به شیعیان نشان دادند که همواره در کنار جشن عید غدیر به سنت گفت‌وگو توجه کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ابراز کرد: در شرایطی که دشمنان اسلام، آماده حمله به قلمرو‌های اسلامی و حمله به مدینه بودند، حضرت علی(ع) سکوت کردند چرا که با این عمل احترام اسلام را نگه داشتند و این دومین کار مهم حضرت در ماجرای سقیفه بود.
جشن غدیر؛ جشن دوستی بین فرقههای اسلامی
باغستانی جشن غدیر را جشن دوستی بین فرقههای اسلامی بیان کرد و ادامه داد: عمل سومی که حضرت انجام دادند، همکاری با سیستم جدید خلافت بود و در کنار سکوت و اعتراض، قهر نکردند بلکه در موارد متعدد نظام، مسائل نظامی و نیز قضایی توجه داشته و اظهار نظر می‌کردند و در حل مشکلات جامعه جدید اسلامی به خلفا کمک می‌کردند لذا از همین نکته سوم می‌توان درس گرفت که جشن غدیر هرگز نباید بهانه قهر، تندی کردن و شورش بین شیعیان و دیگر فرق اسلامی باشد.
وی ادامه داد: اگر فرض کنیم اتفاق سقیفه نیفتاده بود و امیرالمؤمنین(ع) جانشین پیامبر(ص) شده بودند، هدفشان چه بود، چه حکومتی را برپا می‌کردند و چه نظام سیاسی را در جامعه به وجود می‌آوردند. در واقع زمانی که غدیر را جشن می‌گیریم، همه موارد و لوازم آن را قبول داریم؛ یعنی ما مدیریت علوی و سیاست امیرالمومنین(ع) را قبول داریم.
اصول حکومت علوی؛ محتوای اصلی غدیرخم
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با توجه به تشکیل حکومت علوی، افزود: حکومت علوی بر پایه بیعت آزاد و از روی اراده و اختیار خود مردم بود و اکثریت مردم با حضرت علی(ع) بیعت کردند؛ لذا باید گفت آن اصولی که حضرت امیرالمؤمنین(ع) در حکومت خود برپا کردند، محتوای اصلی غدیرخم است.
باغستانی گفت: حال نیاز به بررسی وجود دارد که در حکومت علوی، رابطه سیاست با اخلاق و عدالت اجتماعی چگونه است، در این حکومت، حقوق مردم چگونه رعایت می‌شود و مردم چه جایگاهی دارند؛ تمام مصادیقی که از رفتارهای سیاسی، اخلاقی و عدالت‌محوری امیرالمؤمنین(ع) گزارش شده، در واقع محتوای واقعه غدیر را تشکیل می‌دهد.
وی ابراز کرد: ما به‌عنوان شیعیان و محبان حضرت علی(ع) هنگامی می‌توانیم خود را به واقعه غدیر نزدیک کنیم که بتوانیم به صورت عمومی جامعه‌ای داشته باشیم که در آن اخلاق و عدالت، قربانی سیاست‌ورزی نشود، بلکه اخلاق و عدالت‌ها بر همه رفتارهای سیاسی و اجتماعی حاکم باشد و فقط منظور حاکمان نیستند بلکه خود مردم به عنوان بنیانگذاران این حکومت و حکومت‌ها از سوی حضرت، همواره هم حق داشتند و هم مسئولیت.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه فهم واقعه غدیر از طریق نهج‌البلاغه و تاریخ امکان‌پذیر است، گفت: ایده‌هایی که امیرالمؤمنین(ع) در آن حکومت مطرح کردند، همچنان برای جامعه ما ایده‌های نویی هستند.
وی عنوان کرد: جامعه ما وقتی می‌تواند به محتوای غدیر در کنار جشن‌های نزدیک شود که بتواند این اصول و دستورات آسمانی را مدنظر داشته باشند، بدان عمل کنند و بکوشند که قدم به قدم به آن فضا و عملکرد نزدیک شوند و آنجاست که می‌توان گفت محتوای غدیر تحقق پیدا کرده است.
